Μεγάλη χαρά αλλά και συγκίνηση για το υπέροχο αφιέρωμα του Associated Press σε έναν ξεχωριστό ιερωμένο, έναν υπέροχο άνθρωπο. Ο πατήρ Σπυρίδων Δεναξάς είναι η ψυχή της Μονής Παναγίας Χοζοβιώτισσας στην Αμοργό εδώ και περισσότερα από 20 χρόνια, όταν παρέλαβε τα πνευματικά σκήπτρα του μοναστηριού από τον μετέπειτα Μητροπολίτη Επιφάνιο.
Το άρθρο αποδίδει με ακρίβεια την προσωπικότητα αυτού του ακρίτα της Ορθοδοξίας. Ο Σπυρίδωνας είναι η βασικότερη αιτία που αγάπησα την Αμοργό. Η τετράωρη λειτουργία της Ανάστασης το Πάσχα του 2005 ήταν μια ανεπανάληπτη εμπειρία, όπως και η επακόλουθη πρόσκληση στην Τράπεζα της Μονής, όπου ο ηγούμενος πρόσφερε μαγειρίτσα και κόκκινα αυγά. Το κατσίκι το είχε ξεγεννήσει, το είχε αναθρέψει και το είχε σφάξει ο ίδιος. Τότε δεν υπήρχε στην Αμοργό σφαγείο με HACCP.
Ο Σπυρίδωνας δεν έχει διδακτορικό Θεολογίας, αλλά βάζει κάτω πολλούς καθηγητάδες με τη σοφία του και την απλότητά του. Ιδιαίτερος χαρακτήρας, αψύς, αλλά και πολύ αγαπησιάρης. Με χιούμορ αλλά και πολύ αυστηρός -κάποιοι λένε και αυταρχικός- στους υφισταμένους μοναχούς. Μια αρχετυπική μορφή ορθόδοξου κοσμοκαλόγερου, βγαλμένου από κείμενα του Παπαδιαμάντη και του Καζαντζάκη.
Στενοχωρηθήκαμε πολύ πέρυσι όταν η Μητρόπολη Θήρας, Αμοργού και Νήσων τον αντικατέστησε από ηγούμενο της μονής, καθαρά για γραφειοκρατικούς λόγους, όχι επειδή έκανε κάτι μεμπτό. Ανησυχούσα για το πως θα αντιδράσει στον υποβιβασμό του. Εκείνος όμως αντιμετώπισε αυτή την προσωπική ταπείνωση με μια υπέροχη καρτερικότητα και σεβασμό στην εκκλησιαστική ιεραρχία. Εξάλλου, και τώρα είναι οιονεί ηγούμενος. Τον περασμένο Νοέμβριο που επισκέφθηκα το μοναστήρι για τη μεγάλη γιορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, ο Σπυρίδωνας χοροστάτησε σε μια αυθόρμητη δεύτερη λειτουργία με λίγους φίλους και πιστούς μετά τις 10:30πμ. Σαν jamming session το κάναμε.
Αυτό το άρθρο που θα διαβαστεί από εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσμο αποτελεί και μια προσωπική δικαίωση για τον ίδιο.
Μορφή.
Εδώ σε μια φωτογραφία που του τράβηξα μετά την λειτουργία της Ανάστασης το 2009.
Δείτε στο site του Associated Press και τις υπέροχες φωτογραφίες και βίντεο του Κώστα Γιαννακούρη.
Εδώ ολόκληρο το άρθρο του AP σε δική μου μετάφραση:
Για περισσότερα από 50 χρόνια, ο πατήρ Σπυρίδων Δεναξάς προσεύχεται, εργάζεται και υποδέχεται τους πιστούς σε ένα νησιωτικό μοναστήρι λαξευμένο σε έναν παραθαλάσσιο βράχο, το οποίο ελάχιστα έχει αλλάξει από την ίδρυσή του πριν από περισσότερο από μια χιλιετία.
Η Ελλάδα έχει γρήγορα γίνει κοσμική μαζί με την υπόλοιπη Ευρώπη, και άλλα νησιά του Αιγαίου, όπως η κοντινή Σαντορίνη, παλεύουν με τη μαζική ανάπτυξη του τουρισμού που επικεντρώνεται πολύ περισσότερο στις παραλίες παρά στις εκκλησίες.
Όμως, κάποιοι λίγοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί μοναχοί παραμένουν πρότυπα της τοπικής ζωής - τόσο που όταν το σμήνος συνεχόμενων σεισμών έπιασε τον πατέρα Σπυρίδωνα, όπως τον αποκαλούν στοργικά, μακριά για επείγουσα ιατρική ανάγκη, το μόνο που μπορούσε να σκεφτεί ήταν πως να επιστρέψει στην Αμοργό.
“Ήθελα να είμαι εδώ με την κοινότητά μου, να νιώσω τα συναισθήματά τους, γιατί έχω ευθύνη. Ο Θεός με έβαλε εδώ για να τους φροντίζω”, είπε στο Associated Press στα ελληνικά στο μοναστήρι της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας, όπου είπε ότι δεν έπεσε ούτε ένας βράχος κατά τη διάρκεια των σεισμών.
Κατά τη διάρκεια αυτής της σύντομης απουσίας, καθώς και κατά την μεγαλύτερης διάρκειας απουσία του πέρυσι -όταν πέρασε σχεδόν πέντε μήνες στην ηπειρωτική χώρα για ιατρικές επεμβάσεις- ολόκληρο το νησί, συμπεριλαμβανομένων των μη χριστιανών και άθεων, ήταν γεμάτο από εικασίες για το πότε θα μπορούσε να επιστρέψει.
“Είναι μέρος του νησιού”, είπε η Μίνα Μαύρου την εβδομάδα που ο πατήρ Σπυρίδων ήταν τελικά προγραμματισμένο να επιστρέψει μέσω του σχεδόν οκτάωρου ταξιδιού με το πλοίο από την Αθήνα.
Τακτοποιημένος στο ασβεστωμένο μοναστήρι του, σκαρφαλωμένο ανάμεσα στον ουρανό και τη θάλασσα, ο μοναχός ήταν ενθουσιασμένος. “Αισθάνομαι πνευματική ευφορία έχοντας ξανασυναντήσει τους ανθρώπους του χωριού, αυτούς που με έψαχναν και τους έλειπα”, είπε. “Είμαι πολύ χαρούμενος με τη μοναστική ζωή και την επιστροφή μου στο φυσικό μου περιβάλλον”.
Η παράδοση υποστηρίζει ότι Βυζαντινοί μοναχοί που διέφυγαν από διωγμούς στη Μέση Ανατολή τον 9ο αιώνα έπλευσαν σε αυτό το ορεινό νησί με μια εικόνα της Παναγίας. Έφτιαξαν ένα καταφύγιο σε μια σπηλιά, όταν βράχοι που έπεφταν αποκάλυψαν μια σμίλη κρεμασμένη πιο μακριά στην πλαγιά του γκρεμού.
Λαμβάνοντας το ως σημάδι, πέρασαν τις επόμενες δεκαετίες κατασκευάζοντας το μοναστήρι περισσότερο από 150 μέτρα πάνω από τη θάλασσα, όπου τόσο η εικόνα όσο και η σμίλη φαίνονται ακόμη στο μικρό παρεκκλήσι που αγκυροβολεί το συγκρότημα.
Ο πατήρ Σπυρίδων, ο οποίος γεννήθηκε στην Αμοργό, μπήκε στο μοναστήρι αμέσως μετά το λύκειο το 1971, όταν ήταν 18 ετών. Τώρα είναι ένας από τους δύο μοναχούς εκεί, συν έναν βοηθό, τον 35χρονο Κωνσταντίνο Παπακωνσταντίνου, που ελπίζει μια μέρα να ενταχθεί και αυτός. Προς το παρόν, λέει στους επισκέπτες την ιστορία του μοναστηριού στις διάφορες γλώσσες που έμαθε κατά τη διάρκεια μιας προηγούμενης καριέρας που είχε στον χώρο της μόδας.
Καθισμένος στην είσοδο του παρεκκλησίου, ο Σπυρίδων υποδέχεται τους προσκυνητές με χαμόγελο. Πολλοί εξακολουθούν να λαχανιάζουν αφού ανηφορίζουν 300 μέτρα με σκαλοπάτια μετά από ένα πάρκινγκ, στριμώχνοντας τη μικροσκοπική πόρτα της εισόδου και ανεβαίνουν ξανά μια στενή σκάλα στο σκοτεινό παρεκκλήσι. Εκεί, αποτίουν φόρο τιμής στην εικόνα της Παναγίας πριν μπουν στην εκτυφλωτική λιακάδα της βεράντας.
Η εκπληκτική θέα της θάλασσας που λαμπυρίζει πολύ πιο κάτω είναι ένα σημαντικός πόλος έλξης και για τους τουρίστες, που προέρχονται από κοντινούς, συχνά πολύβουους προορισμούς στα νησιά των Κυκλάδων. Είτε αναζητούν την πνευματική ζωή είτε το προφίλ τους στο Instagram, ο πατήρ Σπυρίδων είναι πρόθυμος να υποδεχθεί όλους τους επισκέπτες, προσφέροντας κρύο νερό, γλυκά και σφηνάκια σπιτικού λικέρ ρακής με γεύση μέλι.
“Η Παναγία απλώνει το χέρι της και χύνει θεραπευτικό βάλσαμο στις ψυχές όλων των ανθρώπων”, είπε. “Αυτό είναι ένα οικουμενικό μοναστήρι, ανοιχτό σε όλο τον κόσμο... Ο καθένας λαμβάνει κάτι από τη χάρη της”.
Η Παναγία η Χοζοβιώτισσα, η εικόνα της οποίας βρίσκεται στο εξώφυλλο του τρέχοντος οδηγού Lonely Planet Greece, απέχει πολύ από το είναι ο μοναδικός οίκος λατρείας στην Ευρώπη που είναι ταυτόχρονα και τουριστικό αξιοθέατο. Αλλά το μοναστήρι της Αμοργού έχει και μια άλλη λειτουργία - ένα κρίσιμο σημείο αναφοράς για τους ντόπιους, που αναζητούν τη βοήθεια των μοναχών, υλική και πνευματική, όπως κάνουν οι Χριστιανοί της Ανατολής εδώ και σχεδόν 2.000 χρόνια.
“Οι άνθρωποι πήγαιναν να τους αναζητήσουν στην έρημο ή τις σπηλιές για σοφία, συνδέονταν μαζί τους ως πνευματικοί οδηγοί”, είπε ο Ed Siecienski, Καθηγητής Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Stockton. “Υπάρχει η αίσθηση ότι οι μοναχοί εκεί έξω είναι υπερ-χριστιανοί”.
Ακόμη και όταν ο πατήρ Σπυρίδων έλειπε για ορθοπεδικές χειρουργικές επεμβάσεις στο γόνατο και οδοντιατρικές επεμβάσεις, Αμοργινοί όπως η Μαύρου του τηλεφωνούσαν συχνά για να τον ρωτήσουν για την ανάρρωσή του και να λάβουν την ευλογία του, είπε.
Σε αντίθεση με τους ορθόδοξους ιερείς της ενορίας, οι οποίοι συχνά είναι παντρεμένοι, οι μοναχοί παραμένουν άγαμοι -μια απόφαση που ο Σπυρίδων συλλογίστηκε αρκετά ως έφηβος. Δεν έχει μετανιώσει, λέει, που βλέπει το ποίμνιό του σαν την οικογένειά του. “Τα παιδιά τους θα ήταν παιδιά μου. Θα χαιρόμουν με όλους, θα θρηνούσα με όλους και θα ήμουν μαζί τους ανάλογα με τις περιστάσεις τους”, είπε.
Στις ονομαστικές εορτές, όταν οι άνθρωποι γιορτάζουν τους συνονόματους αγίους τους -στην παραδοσιακή ελληνική κουλτούρα είναι μεγαλύτερη γιορτή από τα γενέθλια-, ο Σπυρίδων τηλεφωνεί για να ευχηθεί. Αν είναι ένα δημοφιλές όνομα όπως ο Βαγγέλης, που γιορτάζεται στα τέλη Μαρτίου, κάνει δεκάδες τηλεφωνήματα, ξεκινώντας πριν τα ξημερώματα για να πετύχει όσους ζουν στην Αυστραλία ή την Αμερική.
Συχνά επισκέπτεται ο ίδιος περπατώντας με το μπαστούνι του απομακρυσμένα ξωκλήσια στις σπαρμένες από βράχους πλαγιές και στα χωριά που είναι διάσπαρτα γύρω από την Αμοργό. Αφού σταμάτησε πρόσφατα σε ένα καφενείο, ο ιδιοκτήτης είπε ότι έχει κρεμασμένες τρεις φωτογραφίες — που απεικονίζουν τη μητέρα του, τον πατέρα του και το μοναστήρι. “Θέλω να βάλω και μια φωτογραφία του πατέρα Σπυρίδωνα δίπλα στου πατέρα μου. Γιατί τον αγαπώ βαθιά”, είπε ο Νικόλαος Οικονομίδης.
Οι ημέρες των μοναχών τείνουν να είναι αυστηρά δεσμευμένες σε πολυάσχολα προγράμματα θρησκευτικής λειτουργίας και εργασίας, αφού τα μοναστήρια πρέπει να συντηρούνται. Ο Σπυρίδωνας ξυπνάει καθημερινά στις 3 π.μ. για την πρώτη λειτουργία προσευχής και δεν κοιμάται παρά μετά τις 9 μ.μ.
Ο Μιχάλης Γιαννακός έφυγε από την Αμοργό μετά το λύκειο πριν από 20 χρόνια, αλλά θυμάται ότι επισκέφτηκε το μοναστήρι ως παιδί και είδε τον πατέρα Σπυρίδωνα να ανεβοκατεβαίνει βιαστικά τις βραχώδεις πλαγιές του, να φροντίζει ζώα όπως ο γάιδαρος του μοναστηριού και να χαιρετά τους προσκυνητές. “Ο Σπυρίδων ήταν εκεί και φρόντιζε τους ανθρώπους, φροντίζοντας οι επισκέπτες να είναι ευχαριστημένοι”, ανέφερε ο Γιαννάκος ενώ έκανε διακοπές στην Αμοργό.
Ενώ κάποιοι Έλληνες στα αστικά κέντρα είναι κάπως αποστασιοποιημένοι ή ακόμη και εχθρικοί προς την εκκλησία, “για μικρότερα μέρη, είναι ακόμα σημαντική. Δεν είναι μόνο η πίστη και η θρησκεία”, πρόσθεσε.
Αυτό συμβαίνει επειδή σε ένα νησί όπως η Αμοργός - πληθυσμός 2.000, χωρισμένος σε ένα κύριο χωριό στην κορυφή του βουνού και μικρότερους οικισμούς - οι κληρικοί μπορούν να κληθούν να διαχειριστούν τις συγκρούσεις και να παρέχουν συμβουλές. Το μοναστήρι έδωσε μέρος της περιουσίας του για να χτιστεί σχολείο στο νησί, θυμάται ο Γιαννακός, και φιλοξενεί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού στην γιορτή του τον Νοέμβριο.
“Ο Σπυρίδων δίνει πολλά στους ανθρώπους”, είπε η Κριστίνα Αστρέχα, που διδάσκει θρησκευτικά στο σχολείο της Αμοργού. “Αυτό είναι πνευματικότητα, μπορείς να το δεις από τις πράξεις ενός ανθρώπου”.
Για τον Σπυρίδωνα η πνευματικότητα είναι τα πάντα. “Ο Θεός έβαλε τον άνθρωπο στον παράδεισο για να τον φροντίζει και να εργάζεται για αυτόν. Ξέρετε πόσο σημαντική είναι η φύση - η θάλασσα, τα βουνά, οι κοιλάδες και οι πεδιάδες”, ανέφερε. “Προορίζονται για ανθρώπινη χρήση, αλλά πρέπει να τα σεβαστούμε, να τα διατηρήσουμε και να τα προστατεύσουμε”.
Γι' αυτό είναι τόσο ικανοποιημένος που παραμένει εδώ, φροντίζοντας τη “δική του αυλή”, ενώ προσφέρει λόγια και προσευχές σε όποιον μπορεί να τα χρειαστεί. “Είναι στο DNA μου, συνυφασμένο με το μοναστήρι και την ύπαρξή του”, ανέφερε.
No comments:
Post a Comment