Περί του Αγίου Φωτός...

Μεγάλη φασαρία σηκώθηκε -ξανά- για την υπόθεση του Αγίου Φωτός από τα Ιεροσόλυμα και για το αν πρέπει να απολαμβάνει τιμές αρχηγού Κράτους, για το αν είναι απάτη κλπ.

Το θέμα έγινε αφορμή για μινι ενδοκυβερνητική κρίση ανάμεσα σε Συριζαίους και ΑΝΕΛ, με το θέμα να λαμβάνει και συνταγματoλογικές διαστάσεις.

Το Άγιο Φως έφερε πάλι στην επιφάνεια την πολύ παλιά διένεξη για την ουσία του πολιτεύματος, για το αν είναι κοσμικό ή θεοκρατικό, το βαθμό εξάρτησης της Δημοκρατίας από τον κληρικαλισμό, τη σύγκρουση Διαφωτισμού και βυζαντινισμού, και άλλα πολλά. Πρόκειται για ένα θέμα που άπτεται του σκληρού πυρήνα του ελληνικού προβλήματος που είναι η εθνική ταυτότητα.

Επειδή πρόκειται για ένα κορυφαίο ζήτημα που ταλανίζει αυτή τη χώρα εδώ και αιώνες, είναι σίγουρο ότι δεν πρόκειται να το λύσουμε με αφορμή την μεταχείριση του Αγίου Φωτός από την Ελληνική Πολιτεία.

Η δική μου θέση διαχρονικά είναι ότι πρέπει να υπάρξει διαχωρισμός Κράτους και Εκκλησίας και το πολίτευμα να αποκτήσει έναν ξεκάθαρο κοσμικό χαρακτήρα με πλήρη ανεξιθρησκία.

Όμως...

Πέρα όμως από τις απόψεις που μπορεί να έχει κανείς για αυτό το δύσκολο ζήτημα, το σημείο στο οποίο θα πρέπει κανείς να δει με μια περισσότερο ιστορική και γεωπολιτική ματιά είναι η σχέση της Ελλάδας ως διεθνούς οντότητας με την Ορθοδοξία.

Όσο και να είναι κανείς οπαδός της κοσμικής ανεξίθρησκης αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, θα ήταν κατά τη γνώμη ασυγχώρητο ιστορικό και εθνικό λάθος να τραβήξει μια κόκκινη γραμμή ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ορθοδοξία. Η Ελλάδα ως διεθνής οντότητα έχει ανάγκη την Ορθοδοξία, όπως και η Ορθοδοξία έχει απόλυτη ανάγκη την Ελλάδα.

Η σχέση Ελλάδας και Ορθοδοξίας έχει μια πολύ σοβαρή γεωπολιτική διάσταση, ιδίως για τον πολύ ευαίσθητο χώρο της Μέσης Ανατολής. Αυτή η ιστορική σχέση προσθέτει ισχύ και goodwill στην Ελλάδα, αλλά δημιουργεί και έννομα διεθνοπολιτικά συμφέροντα στην περιοχή. Ακόμη και μια απλή ματιά στον χάρτη δείχνει ότι η Ελλάδα είναι το εγγύτερο γεωγραφικά χριστιανικό κράτος προς αυτήν την πυριτιδαποθήκη της παγκόσμιας ασφάλειας (δεν συμπεριλαμβάνω την Κύπρο διότι βρίσκεται υπό ένα ιδιαίτερο καθεστώς και υπό μια έννοια είναι και συνέχεια της Ελλάδας).

Υπό την έννοια λοιπόν των πολύτιμων σχέσεων Ελλάδας και Ορθοδοξίας, η προστασία των Πατριαρχείων Αντιοχείας, Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων θα πρέπει να βρίσκεται στην κορυφή της ιεράρχησης των εθνικών γεωστρατηγικών συμφερόντων. Δυστυχώς όμως αυτή η παράμετρος έχει ατονήσει τις τελευταίες δεκαετίες, με ευθύνη πολλών Κυβερνήσεων. Η πολιτική και οι πολιτικοί στην Ελλάδα αδυνατούν (ή αδιαφορούν) τις περισσότερες φορές να δουν την 'μεγαλύτερη εικόνα' της Ελλάδας μέσα στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.

Η Ελλάδα πρέπει να προσπαθήσει να γίνει ο θεματοφύλακας της Ορθοδοξίας στη Μέση Ανατολή. Αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους, και με soft power και, αν χρειαστεί, και με hard power. Η Ελλάδα, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, αλλά και με τις ιδιαίτερες σχέσεις που έχει -πολύ ορθώς- αναπτύξει τα τελευταία χρόνια με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ιορδανία, μπορεί και πρέπει να ασκήσει αυτόν το ρόλο.

Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, δεν πρέπει να βλέπει κανείς την υπόθεση του Αγίου Φωτός μόνο υπό το πρίσμα της εγχώριας διένεξης για την ουσία του πολιτεύματος και την εθνική ταυτότητα, αλλά κυρίως ως ένα μέρος άσκησης γεωπολιτικής.

Το ερώτημα για το αν το Άγιο Φως είναι απάτη ή όχι θεωρώ ότι είναι δευτερεύον. Πιθανότατα πρόκειται για ένα τρυκ των Ελληνορθοδόξων ιερέων του Παναγίου Τάφου που έρχεται ως παράδοση από τον 4ο αιώνα μΧ. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι για κάποια χρόνια στην εποχή των Σταυροφοριών που τη διαχείριση της Εκκλησίας της Αναστάσεως είχαν αναλάβει οι Καθολικοί, είχαν αποτύχει να 'ανάψουν' το Άγιο Φως και η διαχείριση επανήλθε άρον-άρον στους Ελληνορθόδοξους και το Άγιο Φως ξανα-'άναψε'.

Δεν θεωρώ όμως ότι η ουσία τους ζητήματος βρίσκεται στην απάτη ή το θαύμα, αλλά στην επίδραση που έχει αυτή η 'παράδοση' σε εκατομμύρια ανθρώπους. Είναι αφελές να πιστεύει κανείς ότι βοηθά την υπόθεση της εκκοσμίκευσης του πολιτεύματος η αμφισβήτηση ενός θρησκευτικού εθίμου που αγγίζει το συναίσθημα εκατομμυρίων Ελλήνων. Πολύ πιθανόν να κάνει και ζημιά.