Ερντογάν και Λωζάνη

Σαν κεραυνός εν αιθρία έπεσαν χθες οι δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν, ο οποίος αμφισβήτησε ευθέως τη Συνθήκη της Λωζάνης, λέγοντας ότι ήταν ήττα της Τουρκίας.

Τι είπε όμως ακριβώς ο Τούρκος Πρόεδρος; Αντιγράφω απευθείας από τον ιστότοπο της τουρκικής Προεδρίας:

“What did they do to us in the history? They showed us the Sèvres in 1920 and then persuaded us to agree to the Lausanne in 1923. Afterwards, some have tried to pass off the Lausanne as a victory. All is obvious. And now you see the Aegean, don’t you? We gave away at the Lausanne the islands that you could shout across to. Is that the victory? Those places used to belong to us. There are still our mosques and sanctuaries. However, we are still talking ‘What will the continental shelf be? What will it be in the air, or at the sea?’ We are still struggling for this. Why? Because of the ones that were at the table in Lausanne.”

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στους μουχτάρηδες [29/9/2016]

Αποκωδικοποιώντας τον Ταγίπ

Κατ' αρχάς θα πρέπει να αναφέρουμε το που απευθυνόταν ο Ερντογάν. Το ακροατήριο ήταν κοινοτάρχες από την τουρκική επαρχία, χαμηλόβαθμα στελέχη στη συντριπτική τους πλειοψηφία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚP), του οποίου είναι ακόμη ο de facto ηγέτης.

Η ομιλία δηλαδή είχε έντονα κομματικά χαρακτηριστικά και αφορούσε στις εξελίξεις μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου αλλά και στις ιστορικές συνθήκες που οδήγησαν σε αυτό.

Σε ποιόν αναφερόταν ο Ερντογάν;

Στην ομιλία του ο Ταγίπ μιλάει για "κάποιους" που οδήγησαν την Τουρκία στη Συνθήκη των Σεβρών και λίγο αργότερα στη Συνθήκη της Λωζάνης.

Ποιοί ήταν αυτοί οι "κάποιοι" όμως;

Ο Ερντογάν αναφερόταν προφανώς στον βασικό Τούρκο διαπραγματευτή και των δυο συμφωνιών Ισμέτ Ινονού.

Ο στρατηγός και πολιτικός Ινονού ήταν ένας άνθρωπος που χάραξε την Τουρκική εξωτερική πολιτική γιά σχεδόν μισό αιώνα. Αυτό όμως που έχει σημασία είναι ότι ήταν ο ιδρυτής του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP), το οποίο είναι σήμερα το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Τουρκία.

Η στοχοποίηση του Ινονού έχει κατ' εμέ καθαρά κομματικά χαρακτηριστικά, σε μια προσπάθεια να εμφανιστεί το CHP ως διαχρονικά ενδοτικό.

Η σημασία για την Ελλάδα

Πέρα όμως από τις όποιες κομματικές σκοπιμότητες πίσω από την ομιλία του Ερντογάν, είναι φανερό ότι μεγάλο μέρος της Τουρκικής ηγεσίας διαπνέεται από αναθεωρητικές και ρεβανσιστικές αντιλήψεις ως προς τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα.

Η αναφορά σε "νησιά που μπορείς να φωνάξεις απέναντι" και "έχουν ακόμη τα τζαμιά και τα μνημεία μας" δείχνει το πως αντιλαμβάνεται η τουρκική ηγεσία τα νησιά του Αιγαίου.

Τα νησιά του Αιγαίου ως μέρος του "ζωτικού χώρου" της Τουρκίας

Η χθεσινή ομιλία του Ερντογάν είναι μια οδυνηρή υπενθύμιση μιας διαχρονικής αντίληψης της Τουρκίας για τα νησιά του Αιγαίου:

Θεωρούνται μέρος του "ζωτικού χώρου" της Τουρκίας που "ατυχώς" απωλέσθησαν στα γεγονότα των αρχών του 20ού αιώνα.

Όσοι ασχολούνται με τα θέματα εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής το γνωρίζουν αυτό εδώ και χρόνια. Η πολιτική όμως της προσέγγισης με την Τουρκία είχε μπει τα τελευταία χρόνια στα πλαίσια της ευρωπαϊκής πορείας και των προενταξιακών διαδικασιών και είχε περάσει σε δεύτερο πλάνο καιη ομιλία του Ταγίπ απλά μας έκανε να το θυμηθούμε και μας γύρισε 20 χρόνια πίσω.

Ανάγκη νέου δόγματος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις

Το δόγμα ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις θα βελτιώνονται σταδιακά όσο η Τουρκία εντάσσεται σιγά-σιγά στις ευρωπαϊκές δομές ήταν σωστό στη σύλληψή του αλλά έχει πια ξεπερασθεί από τις εξελίξεις.

Όλοι πλέον αναγνωρίζουν ότι είναι απίθανη η ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τουλάχιστον για τα επόμενα 20-30 χρόνια.

Άρα τίποτε δεν μας εγγυάται ότι οι ευρωτουρκικές σχέσεις θα γίνονται όλο και πιο στενές στα επόμενα χρόνια, άρα και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις θα βελτιώνονται παράλληλα.

Έφτασε νομίζω η ώρα για τη χάραξη μιας νέας στρατηγικής, βασισμένης στις νέες πραγματικότητες στην περιοχή και τη νέα πολιτική κατάσταση και το καθεστώς που επικρατεί στην Τουρκία.

fb