Φθινόπωρο παγκόσμιας γεωπολιτικής αστάθειας

Το τέλος του καλοκαιριού βρίσκει την παγκόσμια κοινότητα σε μια ασυνήθιστα υψηλή γεωπολιτική αστάθεια. Η πυραυλική κρίση στην κορεατική χερσόνησο, η κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας, η πολιτική αστάθεια στις ΗΠΑ, η πολιτική αστάθεια στη Βρετανία λόγω του Brexit, η προσπάθεια της Προεδρίας Τραμπ να ανατρέψει την συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν και η σύγκρουση των αραβικών κρατών με το Κατάρ συνθέτουν ένα εξαιρετικά περίπλοκο πάζλ που απειλεί την παγκόσμια σταθερότητα.

Κορεατικός πυρηνικός κίνδυνος

Η εκτόξευση την περασμένη Τρίτη πυραύλου μεσαίου βεληνεκούς από τη Βόρεια Κορέα προς την Ιαπωνία έχει μετατρέψει την κρίση στη βορειοκορεατική χερσόνησο στο μεγαλύτερο κίνδυνο ασφάλειας παγκοσμίως μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου.

Η εξέλιξη αυτή κορυφώνει μια κρίσιμη εξέλιξη που συντελείται εδώ και μήνες και φέρνει τις Ηνωμένες Πολιτείες προ πολύ κρίσιμων διλημμάτων ως προς τη χρήση ή μη στρατιωτικών μέσων για τον περιορισμό της βορειοκορεατικής επιθετικότητας. Ο Πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι “όλες οι επιλογές είναι στο τραπέζι”, υπονοώντας ακόμη και πυραυλική επίθεση και ξεκαθάρισε ότι οι συνομιλίες με το καθεστώς της Πιόνγκγιανγκ δεν είναι η ενδεδειγμένη λύση στο πρόβλημα. Ο Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Τζέιμς Μάτις παρεξέκλινε κάπως από τη θέση αυτή, λέγοντας ότι “δεν έχουν εξαντληθεί τα διπλωματικά μέσα”.

Στη διένεξη παρενέβη και η Κίνα και η Ρωσία, με το Πεκίνο να διαμηνύει προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν θα επιτρέψει “το χάος και τον πόλεμο έξω από την πόρτα μας” και τον Βλαντίμιρ Πούτιν να προειδοποιεί ότι η κρίση στην Κορέα μπορεί να εξελιχθεί σε μια “μεγάλη σύγκρουση”.

Ουδείς πάντως είναι σε θέση να γνωρίζει τα επόμενα βήματα των παικτών αυτού του ριψοκίνδυνου γεωπολιτικού παιγνίου, αφού αφενός το βορειοκορεατικό καθεστώς του Κιμ Γιόνγκ-Ουν είναι εντελώς απρόβλεπτο, αφετέρου τα κριτήρια του Τραμπ για τη διευθέτηση κρίσεων είναι από άγνωστα έως λίαν αμφιλεγόμενα.

Στρατιωτικές αναλυτές προειδοποιούν πάντως ότι τυχόν πολεμική σύγκρουση στην κορεατική χερσόνησο θα έχει εξαιρετικά καταστροφικές συνέπειες και πιθανότατα εκατομμύρια θύματα. Η βασική αποτρεπτική ισχύς των Βορειοκορεατών συνίσταται στη δυνατότητα που έχουν να πλήξουν σχετικά εύκολα με πυροβολικό και πυραύλους την πρωτεύουσα της Νότιας Κορέας Σεούλ, λόγω της εγγύτητάς της προς τη βορειοκορεατική μεθόριο. Η Σεούλ είναι μια μεγαλούπολη με πληθυσμό 10 εκατομμυρίων κατοίκων και ορισμένες αναλύσεις και προσομοιώσεις μιλούν για πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς εντός 24 ωρών από την έναρξη των εχθροπραξιών.

Στο ναδίρ οι σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας, προσπάθεια σαμποταρίσματος της συμφωνίας με το Ιράν

Στο ναδίρ εν τω μεταξύ έχουν φτάσει οι σχέσεις των ΗΠΑ με τη Ρωσία μετά την επιβολή νέων κυρώσεων κατά της Ρωσίας από το αμερικανικό Κογκρέσο παρά την σθεναρή αντίδραση του Ντόναλντ Τραμπ. Η Ρωσία απάντησε με διπλωματικά αντίποινα, απαιτώντας τη δραστική μείωση της διπλωματικής αποστολής στη Μόσχα και το κλείσιμο πολλών διπλωματικών υπηρεσιών των ΗΠΑ στη Ρωσία, και οι ΗΠΑ αναπάντησαν με κλείσιμο του ρωσικού προξενείου στο Σαν Φρανσίσκο.

Η κρίση αυτή επιδεινώνεται και από τη συνεχιζόμενη έρευνα του ειδικού ανακριτή Μίλερ, ο οποίος διερευνά τυχόν ανάμειξη στελεχών του επιτελείου του Τραμπ σε παράνομες δοσοληψίες με στελέχη της ρωσικής ηγεσίας και Ρώσους ολιγάρχες.

Ο ίδιος δε ο Τραμπ βρίσκεται σε δεινή θέση στο εσωτερικό των ΗΠΑ μετά την παταγώδη αποτυχία του να αντικαταστήσει ή να μεταρρυθμίσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας, γνωστό ως Obamacare, και τις εμπρηστικές δηλώσεις του για τις ρατσιστικές και νεοναζιστικές ταραχές στη Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια. Σημαντικά μέλη της Κυβέρνησης διαφοροποιήθηκαν δημόσια από τον Τραμπ, ενώ τα περισσότερα μέλη των συμβουλευτικών επιτροπών για θέματα Οικονομίας, τεχνολογία και επιστήμης παραιτήθηκαν σε ένδειξη διαμαρτυρία.

Παράλληλα πλησιάζει επικίνδυνα η ημερομηνία ορόσημο της 30ής Σεπτεμβρίου, όπου θα πρέπει να παρθεί απόφαση από το Κογκρέσο για αύξηση του ορίου για το δημόσιο χρέος ώστε να μπορέσει η αμερικανική Κυβέρνηση να συνεχίσει να λειτουργεί ή θα χρειαστεί να αναστείλουν τη λειτουργία τους πολλές κυβερνητικές υπηρεσίες με ολέθριες συνέπειες για προγράμματα υγείας, επιδόματα πρόνοιας κλπ.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ο Τραμπ επιδιώκει την κατάργηση της συμφωνίας JCPOA για την πυρηνική τεχνολογία του Ιράν, παρόλες τις αναφορές της Διεθνούς Υπηρεσίας Πυρηνικής Ενέργειας που πιστοποιεί ότι το Ιράν τηρεί πλήρως τις πρόνοιες και τους όρους της συμφωνίας. Η τακτική αυτή της Προεδρίας Τραμπ έχει εκνευρίσει σφόδρα τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που πρωτοστάτησαν στη σύναψη αυτής της πολύ σημαντικής συμφωνίας.

Καμμία πρόοδος στις συνομιλίες για το Brexit

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, συνεχίζεται το αδιέξοδο στις συνομιλίες της βρετανικής Κυβέρνησης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τους όρους αποχώρησης της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Βασικό σημείο διαφοράς είναι η άρνηση του Λονδίνου να συμφωνήσει στο ποσό που πρέπει να καταβάλλει η Βρετανία στην ΕΕ για τις ήδη αναληφθείσες βρετανικές υποχρεώσεις. Από διαρροές και κατά προσέγγιση υπολογισμούς, το ποσό που θα πρέπει να πληρώσει το Λονδίνο υπερβαίνει κατά πολύ τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ και ενδέχεται να πλησιάζει και τα 100 δισεκατομμύρια.

Ενώ από την πλευρά των Βρυξελλών και των ευρωπαϊκών Κυβερνήσεων η συμφωνία για αυτό το ποσό αποτελεί απαράβατο όρο για την έναρξη συνομιλιών με τη Βρετανία για τη μελλοντική σχέση με την ΕΕ, η Κυβέρνηση της Τερέζα Μέι προσπαθεί διακαώς να παρακάμψει αυτόν τον όρο και να μπει σε μια διαπραγμάτευση για μια λύση “πακέτο”. Παράλληλα, η βρετανή Πρωθυπουργός δεν επιθυμεί να δημοσιοποιήσει συγκεκριμένα ποσά πριν από το κρίσιμο για εκείνη συνέδριο του κόμματος των Συντηρητικών στις αρχές Οκτωβρίου, όπου ενδεχομένως να κριθεί και το μέλλον της Μέι στην πρωθυπουργία.

Συνεχίζεται η κρίση στις σχέσεις αραβικών κρατών και Κατάρ

Στη Μέση Ανατολή συνεχίζεται η κρίση ανάμεσα στα αραβικά κράτη και το Κατάρ, που έχει ως επίκεντρο τις διεθνοπολιτικές βλέψεις του κρατιδίου του Περσικού Κόλπου και τις ιδιαίτερες σχέσεις που έχει αναπτύξει με τον εχθρό των Σαούδ, το σιϊτικό Ιράν.

Η κατάσταση πάντως έχει κάπως σταθεροποιηθεί και υπάρχουν ποικίλες διαμεσολαβητικές προσπάθειες ώστε να βρεθεί ένα modus vivendi που θα είναι αποδεκτό και από τις δυο πλευρές.

Θερμό φθινόπωρο

Σε αυτό το διεθνές πλαίσιο το φθινόπωρο προβλέπεται να είναι ιδιαίτερα θερμό αλλά και κρίσιμο για την παγκόσμια ισορροπία και σταθερότητα. Ως θετικό αντίρροπο αυτής της ασταθούς κατάστασης είναι η θετικής πορεία της ευρωπαϊκής Οικονομία και οι ιδιαίτερα ευοίωνες προοπτικές για την ευρωπαϊκή σύγκλιση μετά την εκλογή του Εμμανουέλ Μακρόν στην ηγεσία της Γαλλίας και την αναμενόμενη επανεκλογή της Άγγελα Μέρκελ στη γερμανική Καγκελαρία.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως ένα από τα πρώτα θέματα που θα απασχολήσουν τους Ευρωπαίους ηγέτες το φθινόπωρο είναι η κοινή ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική. Όπως είπε και η Άγκελα Μέρκελ σε προεκλογική της συγκέντρωση, “τα πρόσφατα γεγονότα μας δείχνουν ότι η Ευρώπη πρέπει να πάρει τις τύχες της στα δικά της χέρια”.