Το θεσμικό παράδοξο του ESM

Αρκετός λόγος γίνεται τελευταία για την νομιμοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και τη λειτουργία του εκτός του acquis communautaire της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αφορμή και την παρανόηση που έγινε από δηλώσεις του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ για την εφαρμογή ή μη του ευρωπαϊκού κεκτημένου σε χώρες που βρίσκονται σε πρόγραμμα διάσωσης από τον ESM.

Ο ESM είναι διεθνής οργανισμός και όχι ευρωπαϊκός οργανισμός

Ένα κρίσιμο στοιχείο που πολλοί αγνοούν είναι ότι ο ESM λειτουργεί ως διεθνής οργανισμός στα πλαίσια του Διεθνούς Δικαίου και όχι στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Δικαίου, και ιδρύθηκε το 2011 με τροποποίηση του Άρθρου 136 της Συνθήκης λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης:

«Τα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ μπορούν να θεσπίσουν μηχανισμό σταθερότητας ο οποίος θα ενεργοποιείται εφόσον κρίνεται απαραίτητο προκειμένου να διασφαλίζεται η σταθερότητα της ζώνης του ευρώ στο σύνολό της. Η παροχή τυχόν απαιτούμενης χρηματοοικονομικής συνδρομής δυνάμει του μηχανισμού θα υπόκειται σε αυστηρούς όρους.»

Θεσμικό παράδοξο

Ενώ λοιπόν ο ESM λειτουργεί με βάση το Διεθνές Δίκαιο, είναι χρηματοδοτικός οργανισμός για χώρες-μέλη της Ευρωζώνης και οι αποφάσεις λαμβάνονται από το Συμβούλιο Διοικητών που αποτελείται από τους Υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης, οι δε εκθέσεις προόδου των κρατών που λαμβάνουν βοήθεια πρέπει να υπογράφονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που είναι θεσμοί που διέπονται από το Ευρωπαϊκό Δίκαιο.

Όσον αφορά δε τις χρηματοδοτήσεις, το καταστατικό του ESM αναφέρει ότι,

Θα επιδιώκεται η ενεργή συμμετοχή του ΔΝΤ, τόσο σε

τεχνικό όσο και χρηματοοικονομικό επίπεδο.

Ως γνωστόν, και το ΔΝΤ είναι διεθνής οργανισμός που καμία σχέση δεν έχει με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο.

Τις αντιφάσεις αυτές (τις οποίες βλέπουμε ξεκάθαρα και στις πρόσφατες διαπραγματεύσεις των θεσμών με την ελληνική Κυβέρνηση) περιγράφει εξαιρετικά η Διεθνής Διαφάνεια:

"...who is in charge of ESM programmes? They are negotiated by the Commission, in liaison with the ECB; monitored by the Quadriga, and green-lighted by the informal Eurogroup, which doubles as ESM Board of Governors. In effect, the Eurozone member states created an institution that is outside of the treaties, controlled directly by the ministers of fnance of the Eurozone. At the same time, it delegates the negotiation and monitoring of reform conditionality to the Troika institutions, though the ESM started playing a stronger role in monitoring mission: the institutions formerly known as the Troika have become the Quadriga.In public perception and discourse, this tangled web of overlapping institutions and responsibilities has led to the wide-spread perception that the EU, the Commission or the ECB were responsible for programme conditionality, rather than the Eurozone’s Member States.  

Έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας

Το θεσμικό αυτό παράδοξο εξετάζει με πολύ σοβαρό τρόπο η έκθεση που συνέταξε το ευρωπαϊκό γραφείο της Διεθνούς Διαφάνειας (Transparency International) και δημοσιεύθηκε σήμερα, και η οποία προτείνει συγκεκριμένους τρόπους για την εξομάλυνση αυτού του περίεργου καθεστώτος, με πρώτο την ένταξη του ESM στις ευρωπαϊκές συνθήκες, άρα και στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο.

Είναι ευχάριστο και αισιόδοξο ότι ο ESM χαιρέτισε τα συμπεράσματα της έκθεσης. Αυτό που μένει είναι να δούμε αν θα υιοθετηθούν αυτές οι προτάσεις (και άλλες που υπάρχουν για τον ESM) από τo white paper που αναμένεται να δημοσιεύσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Μάϊο και θα αφορά στην ενδυνάμωση και μετεξέλιξη της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης και της Ευρωζώνης.

H πλήρης έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας εδώ:

Το καταστατικό του ESM στα ελληνικά εδώ: