Η Μόσχα “καίει” τον Κοτζιά

Με μια εξαιρετικά στοχευμένη κίνηση, η Μόσχα έκανε προς την Αθήνα μια επίδειξη δύναμης σε διπλωματικό επίπεδο απελαύνοντας μόνο διπλωματικούς υπαλλήλους και όχι διπλωμάτες, και στοχοποίησε προσωπικά τον Υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά. Με την κίνηση αυτή η Ρωσία αφήνει ανοικτό παράθυρο αποκατάστασης των σχέσεων αλλά μόνο μετά από αντικατάσταση του Κοτζιά ή μετά από πολύ θεαματική και ταπεινωτική συγγνώμη του Έλληνα ΥπΕξ.

Στη διπλωματική γλώσσα η Ρωσία λέει με αυτήν την κίνηση ότι δεν θεωρεί υπεύθυνη για την κρίση στις ελληνορωσικές σχέσεις την υπηρεσιακή ιεραρχία του Υπουργείου Εξωτερικών και τον Αλέξη Τσίπρα αλλά προσωπικά τον Νίκο Κοτζιά. Πρόκειται για μια πολύ ηχηρή τοποθέτηση σε διπλωματικό επίπεδο, διότι το blacklisting από την Πλατεία Σμολένσκαγια σημαίνει υποτίμηση της αξιοπιστίας του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών στο διεθνοπολιτικό πεδίο και σοβαρό περιορισμό των δυνατοτήτων του να ασκήσει ουσιαστική και αποτελεσματική διεθνή πολιτική στο “πολυδιάστατο” επίπεδο που ο ίδιος ο Κοτζιάς θα ήθελε.

Η στοχοποίηση του Νίκου Κοτζιά, μέσω του διευθυντή του πολιτικού του γραφείου Γιώργου Σακελλαρίου, προκάλεσε σύμφωνα με πληροφορίες έντονη ανησυχία στον ποιητή Υπουργό Εξωτερικών, κάτι που φαίνεται και από το ρεπορτάζ του ρωσικού πρακτορείου RIA Novosti, το οποίο μετέδωσε αργά το βράδυ της Δευτέρας πως Έλληνας “κυβερνητικός αξιωματούχος” δήλωσε πως η όλη υπόθεση προκλήθηκε από το δημοσίευμα της Καθημερινής, και πως αν δεν προέκυπτε το δημοσίευμα η απέλαση των Ρώσων διπλωματών θα γινόταν “διακριτικά” και το ΥπΕξ είχε προτείνει “άλλους τρόπους” για να διευθετηθεί η κρίση. Ο “αξιωματούχος” δε ρίχνει εμμέσως το φταίξιμο για τη “διαρροή” στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα, χωρίς όμως να εξηγεί πως η αμερικανική πρεσβεία γνώριζε για τις απελάσεις. Η αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα δεν θέλησε να κάνει κάποιο σχόλιο για τον συγκεκριμένο ισχυρισμό.

Ουσιαστικά αυτό που φαίνεται πλέον να κάνει η ελληνική κυβέρνηση είναι να προσπαθεί αγωνιωδώς να συμμαζέψει όσο μπορεί μια ιδιαίτερα δυσάρεστη κατάσταση που φαίνεται να ξέφυγε εκτός ελέγχου, προφασιζόμενη αμερικανικούς “κοριούς” και “πιέσεις” ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για την υπόθεση Σκριπάλ. Πριν από δέκα ημέρες πάντως, δεν υπήρχε καμία τέτοια αναφορά και το αφήγημα του Υπουργείου Εξωτερικών ήταν ότι η Ρωσία “δείχνει συνεχή ασέβεια” προς την Ελλάδα. Το ενδιαφέρον είναι ότι το ελληνικό ΥπΕξ δεν έχει διαψεύσει το ρεπορτάζ του RIA Novosti, κάτι που σημαίνει ότι όντως υπάρχει προσπάθεια να συμμαζευτούν τα ασυμμάζευτα.

Ενδιαφέρον έχει επίσης και το γεγονός ότι η ρωσική πλευρά αφήνει εκτός κάδρου τον Αλέξη Τσίπρα, αφήνοντας ενδεχομένως κάποιο τελευταίο παράθυρο ευκαιρίας για την επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στη Μόσχα στα τέλη της χρονιάς. Ενδεικτικό ήταν το χθεσινό tweet της ρωσικής πρεσβείας στην Αθήνα που αναμετέδωσε δήλωση του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Κατρούγκαλου ότι “εφόσον η άλλη πλευρά το επιδιώξει, πιστεύω πως θα επανέλθουμε στο καλύτερο δυνατό επίπεδο που είχαμε ποτέ στις ελληνορωσικές σχέσεις. Να είναι μεμονωμένο επεισόδιο και όχι μόνιμο στίγμα, στις μεταξύ μας σχέσεις".

Έτσι πάντως όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση, είναι πολύ δύσκολο να αναμένει κανείς κάποια ουσιαστική αποκατάσταση των ελληνορωσικών σχέσεων προτού ξεκαθαρίσει η υπόθεση της συμφωνίας για την ονομασία των Σκοπίων, η οποία καθορίζει και την πορεία της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Η 30ή Σεπτεμβρίου κατ' αρχήν και -σε περίπτωσης νίκης του 'Ναι'- η διαδικασία αναθεώρησης του σκοπιανού Συντάγματος στη συνέχεια, όπως και οι ενδεχόμενες αντιδράσεις στη Βόρεια Ελλάδα, θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό και την πορεία εφεξής. Η Ελλάδα έχει σημαντικά συμφέροντα με τη Ρωσία, όπως είναι η ενέργεια και οι επενδύσεις, και δεν κερδίζει τίποτε με το να διαιωνίζει αυτήν τη διπλωματική κόντρα.

Αυτός που φαίνεται να “καίγεται” από τις εξελίξεις είναι ο Νίκος Κοτζιάς, ο οποίος ακούγεται ότι έχει αρχίσει να ανησυχεί ως προς τον επικείμενο ανασχηματισμό. Στον Αλέξη Τσίπρα ο Κοτζιάς δεν έχει πλέον να προσφέρει κάτι ουσιαστικό  με την παρουσία του στην Κυβέρνηση, αφού ο ρόλος του στη συμφωνία με την ΠΓΔΜ ολοκληρώθηκε, οι συνομιλίες με την Αλβανία έχουν ουσιαστικά παγώσει και οι σχέσεις με την Τουρκία βρίσκονται υπό το μηδέν. Ίσως να μην είναι τυχαίο το γεγονός ότι τη ρωσική αντίδραση την σχολίασε ο Γιώργος Κατρούγκαλος και όχι ο Νίκος Κοτζιάς.

Στην πράξη το μήνυμα της Μόσχας προς την παγκόσμια διπλωματική σκηνή, το οποίο είναι ότι “μπορεί να έχουμε μια παροδική κρίση με την Ελλάδα, τη χώρα τη σεβόμαστε αλλά ο Υπουργός Εξωτερικών της είναι αφερέγγυο πρόσωπο”, καθιστά τον Νίκο Κοτζιά ένα καμένο χαρτί. Διότι ένα βασικός κανόνας στη διεθνή διπλωματία (αλλά και στη ζωή ευρύτερα) είναι πως μπορεί να σταθεί ένας ΥπΕξ όταν τον μισούν αλλά δύσκολα θα σταθεί όταν δεν τον σέβονται.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα 'Φιλελεύθερος' στις 8 Αυγούστου 2018