Η ναυτική "Επιχείρηση Ειρήνη" της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εφαρμογή του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη που ανακοινώθηκε και επίσημα σήμερα είναι μια σημαντική και θετική εξέλιξη και για τα ελληνικά συμφέροντα.
Με αυτήν την επιχείρηση εξασφαλίζεται σε μεγάλο βαθμό ότι η Τουρκία δεν θα αυξήσει την στρατιωτική της διείσδυση στη Λιβύη και δεύτερον η Ευρωπαϊκή Ένωση (και μαζι και η Ελλάδα) πατάει και στρατιωτικά πόδι στην πολύ σημαντική για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα θαλάσσια περιοχή νοτιοδυτικά της Κρήτης.
Το ζήτημα της πιθανής διάσωσης μεταναστών από τη Μεσόγειο είναι ένα εύλογο τίμημα για να λειτουργήσει αυτή η επωφελής για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα επιχείρηση. Όσοι μετανάστες περισυλλέγονται στη Μεσόγειο θα μεταφέρονται σε ειδικά κλειστά hotspot σε καθεστώς transit.
Μετά από χρόνια διστακτικότητας και ατολμίας η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε επιτέλους να λειτουργήσει απο κοινού σε ένα σοβαρό ζήτημα εξωτερικής πολιτικής και αποφάσισε σήμερα τη συγκρότηση αεροναυτικής επιχείρησης για την εφαρμογή του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη. Θεωρώ αυτονόητο ότι θα συμμετάσχει και η Ελλάδα σε αυτήν την επιχείρηση, ανεξαρτήτως από τις προτιμήσεις μας προς ένα από τα εμπόλεμα μέρη.
Η γνωμοδότηση της επιστημονικής υπηρεσίας του γερμανικού Κοινοβουλίου αποτελεί ένα υπερπολύτιμο νομικό και πολιτικό εργαλείο για τις ελληνικές θέσεις στο θέμα της ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ανάλυσή μου και ολόκληρο το έγγραφο στο Kappa News.
Κυριακή κοντή γιορτή λέει η λαϊκή παροιμία και σε λίγες ώρες ξεκινά στο Βερολίνο η διεθνής διάσκεψη για τη Λιβύη, με την Ελλάδα τυπικά απούσα, έχοντας όμως κάνει καίριες παρεμβάσεις τα τελευταία 24ωρα.
Tην Κυριακή τo πρωί στις 8:20 θα βρίσκομαι στην ΕΡΤ-1 για σχολιασμό των τελευταίων εξελίξεων, όπως και για το παρασκήνιο των επαφών του στρατηγού Χάφταρ στην Αθήνα με την ελληνική Κυβέρνηση.
Διαβάστε στο Kappa News το σχέδιο συμπερασμάτων της διάσκεψης.
Όσοι με διαβάζουν τα τελευταία χρόνια γνωρίζουν ότι δεν μπορεί κανείς να με κατηγορήσει για αντιγερμανισμό. Το αντίθετο μάλιστα.
Έτσι μπορώ να πω χωρίς να παρεξηγηθώ ότι η αντιμετώπιση της Ελλάδας από τη Γερμανία στο θέμα της Λιβύης είναι αισχρή, κυνική και έως και εχθρική. Οι λόγοι αυτής της αντιμετώπισης είναι πολλοί.
Κατ' αρχάς, θεωρούν την Ελλάδα ανύπαρκτη και αναξιόπιστη σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Αυτή η αξιολόγηση είναι σε ένα βαθμό άδικη, διότι τις περισσότερες φορές είμαστε όντως ανύπαρκτοι, αλλά τις λίγες φορές που η Ελλάδα ασχολήθηκε σοβαρά με ένα διεθνές ζήτημα, επέδειξε και σοβαρότητα και συνέπεια, και μάλιστα κάποιες φορές που η Γερμανία χρειάστηκε τη ψήφο μας σε διεθνείς οργανισμούς, εμείς σπεύσαμε να της την παράσχουμε.
Το δεύτερο, το οποίο είναι δυστυχώς δομικό, είναι ότι η πολιτική ηγεσία της Γερμανίας θεωρεί συλλήβδην την πολιτική τάξη της Ελλάδας ως φθαρμένη, λαϊκιστική, διπρόσωπη και αφερέγγυα. Για να καταλάβετε την απελπισία τους, το 2014 πίστεψαν πραγματικά ότι η ελπίδα της Ελλάδας είναι ο Σύριζα.
Κανένας Έλληνας πολιτικός δεν έχει ειδικό βάρος στην Βερολίνο. Τώρα σιγά-σιγά χτίζει κάτι ο Μητσοτάκης αλλά ακόμη το γερμανικό κατεστημένο είναι λίαν επιφυλακτικό.
Τρίτον, το γεγονός ότι στην παρούσα χρονική συγκυρία έχουμε πολύ μικρά περιθώρια για να ασκήσουμε οποιαδήποτε πίεση στη γερμανική κυβέρνηση. Όπως γράφω και στο άρθρο μου, το ζήτημα της επικείμενης διαπραγμάτευσης για τη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων μας στερεί τη δυνατότητα να πιέσουμε με αποτελεσματικό τρόπο.
Τέταρτον, και ίσως και σημαντικότερο, στο Βερολίνο είναι πολύ εκνευρισμένοι από τις πολύ στενές σχέσεις που έχει αναπτύξει η Ελλάδα με τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και την Κίνα. Με βάση την αντίληψη που έχουν ότι για εμάς ξεπέρασαν το 2010-2015 κάθε όριο βοήθειας και κοινοτικής αλληλεγγύης, θεωρούν τώρα ότι λίγο-πολύ "αλλού τρώμε, αλλού πίνουμε, αλλού πάμε και το δίνουμε".
Πέρα πάντως από τη ρεαλιστική δυσκολία που έχουμε να απαντήσουμε στη Γερμανία όπως αρμόζει για τη συμπεριφορά που μας επεφύλαξε, θεωρώ ότι σε ένα βαθμό η δυσαρέσκεια της Ελλάδας πρέπει να γίνει αισθητή. Εγώ στη θέση της κυβέρνησης θα έκανα δήλωση "Έλληνα κυβερνητικού αξιωματούχου" σε διεθνές πρακτορείο ειδήσεων, λέγοντας ότι η αντιμετώπιση της Γερμανίας ήταν "μη φιλική" προς την Ελλάδα και πως "σε κάποιο βαθμό δεν γίνεται να μην επηρεαστούν οι μεταξύ μας σχέσεις". Και μέχρι εκεί. Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά.
Διότι κάποτε θα πρέπει η Ελλάδα να γίνει υπολογίσιμη ξανά και να καταλάβουν κάποιοι ότι η ασέβεια έχει και κόστος.
ΥΓ: Οι Συριζαίοι καλό θα κάνουν να το βουλώσουν ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα. Πολύ μεγάλο μέρος της δυσμενούς εξέλιξης ως προς τη Λιβύη οφείλεται στη δική τους αδιαφορία, ολιγωρία, και εσφαλμένη ανάγνωση της κατάστασης.
• Όταν προέκυψε το ζήτημα της Λιβύης το 2011 η Ελλάδα ασχολιόταν με άλλα θέματα.
• Όταν το 2015 αναδείχθηκε στο προσκήνιο ο Χάφταρ, οι τότε κυβερνώντες τον θεώρησαν "πολέμαρχο" και απέφυγαν κάθε επαφή.
•Όταν το 2018 φάνηκε ότι η Τουρκία επιχειρεί να εκμεταλλευτεί την κυβέρνηση της Τρίπολης για να πλήξει τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, οι τότε κυβερνώντες είχαν ως μοναδική τους προτεραιότητα να "λύσουν" το Σκοπιανό.
• Όταν το 2019 η Ελλάδα ξύπνησε από τον εφιάλτη και ζήτησε να μπει στο Libya Club, μας απάντησαν "συγγνώμη, ήρθατε αργοπορημένοι, οι θέσεις είναι κρατημένες".
Καλωσήρθατε στον κόσμο της διεθνούς διπλωματίας και του ελληνικού ερασιτεχνισμού.
Δεν περνά ημέρα που να μην υπάρχει μια καινούργια εξέλιξη στο ιδιαίτερα ρευστό σκηνικό της Ανατολικής Μεσογείου, με την Τουρκία να έχει ανοίξει πολλά μέτωπα μετά τη σύναψη του παράνομου μνημονίου οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με τη Λιβύη και την έναρξη αποστολής στρατιωτικών τμημάτων στην Τρίπολη. Παράλληλα, η Ελλάδα και τα υπόλοιπα εμπλεκόμενα και ενδιαφερόμενα μέρη κινούνται σε συντονισμό προκειμενου να αδρανοποιήσουν ή ιδανικά να ακυρώσουν τους τουρκικούς σχεδιασμούς.
Η υπογραφή της συμφωνίας για τον αγωγό EastMed ήταν μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη, καθώς έδειξε στην πράξη ότι Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρος έχουν άρρηκτα συνδεδεμένα ενεργειακά συμφέροντα αλλά και κοινά συμφέροντα ασφαλείας. Ο ιδιαίτερα δραστήριος Ερντογάν παρουσιάζει σε κάθε ευκαιρία το τουρκολιβυκό μνημόνιο ως το πλέον σημαντικό διεθνοπολιτικό επίτευγμα της προεδρίας του και ως τη λυδία λίθο που “έσπασε τον αποκλεισμό από τη Μεσόγειο που προσπάθησε να επιβάλλει η Ελλάδα στην Τουρκία” και για το οποίο μνημόνιο η Τουρκία αξίζει να ρισκάρει να εμπλακεί ακόμη και σε ένα πόλεμο, όπως είναι αυτό που συμβαίνει στη Λιβύη.
Η Ελλάδα μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό έχει επιδείξει μια έντονη και σοβαρή διπλωματική δραστηριότητα, καταφέρνοντας να πετύχει την καταδίκη του επίμαχου μνημονίου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία και τον Αραβικό Σύνδεσμο. Η Αθήνα όμως γνωρίζει καλά ότι οι διπλωματικές επιτυχίες είναι σημαντικές αλλά δεν αρκούν για να αποτραπούν τα σχέδια της Άγκυρας. Ο βασικός στόχος είναι να ακυρωθεί εντελώς το ερντογανικό μνημόνιο και οι προσπάθειες επικεντρώνονται στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και στις διαπραγματεύσεις που γίνονται με πρωτοβουλία της Γερμανίας. Μια πολύ βολική λύση θα ήταν βέβαια η κατάρρευση της Κυβέρνησης της Τρίπολης και η καθολική στρατιωτική νίκη του Στρατού που είναι πιστό στο Κοινοβούλιο και τον Στρατάρχη Χάφταρ. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι πολύ πιθανό, παρότι στο πεδίο της μάχης ο Στρατός βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση απέναντι στους ισλαμιστές αντάρτες που υπερασπίζονται την Τρίπολη και τους Τούρκους συμμάχους τους. Η Δύση συνολικά, αλλά και η Ρωσία δεν επιθυμούν μια ολοκληρωτική επικράτηση του Στρατού, καθώς είναι πολύ δύσπιστοι απέναντι στον Χάφταρ και τα κίνητρά του. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και ο Πούτιν, ο οποίος έχει επιτρέψει τη δράση Ρώσων μισθοφόρων του Τάγματος Wagner στο πλευρό του Στρατού, συμφώνησε με τον Ερντογάν να συναφθεί εκεχειρία στη Λιβύη τα μεσάνυχτα της Κυριακής.
Το βάρος τώρα είναι στην πλευρά του Χάφταρ, καθώς ο Σαράζ έσπευσε ήδη να αποδεχτεί την εκεχειρία. Ο χαλκέντερος Λίβυος πολέμαρχος απορρίπτει την εκεχειρία αφού έχει πολλές πιθανότητες να επιτύχει μια συντριπτική στρατιωτική νίκη επί της Τρίπολης. Δέχεται όμως ήδη ισχυρές πιέσεις από πολλές πλευρές να αποδεχθεί την ανακωχή και να διαπραγματευθεί από θέση ισχύος το μεταπολεμικό καθεστώς της χώρας. Εάν τελικά επιτευχθεί η εκεχειρία, είναι βέβαιο ότι η Τουρκία θα χρησιμοποιήσει κάθε μέσο πίεσης που διαθέτει για να μην ακυρωθεί το μνημόνιο που συνήψε με τον Σαράζ. Το αν θα το επιτύχει είναι θέμα διαπραγμάτευσης και διεθνοπολιτικών ισορροπιών. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει διαμηνύσει στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο ότι η Ελλάδα δεν θα αποδεχθεί καμία λύση για τη Λιβύη, η οποία δεν θα περιλαμβάνει την ακύρωση του παράνομου μνημονίου, υπονοώντας ότι θα ασκήσει ακόμη και βέτο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Η τουρκική πρόκληση στο Λιβυκό Πέλαγος έφερε πάλι στο προσκήνιο το παγωμένο εδώ και χρόνια παγωμένο ζήτημα των διαπραγματεύσεων με την Τουρκία για το θέμα του καθορισμού της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο. Ο Πρωθυπουργός δήλωσε πρόσφατα ότι η Κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να μπει σε συζητήσεις με την Τουρκία, οι οποίες θα μπορούσαν ιδανικά να οδηγήσουν στη συνομολόγηση ενός συνυποσχετικού για την παραπομπή του θέματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Οι Τούρκοι δεν αποκλείουν και τέτοια εξέλιξη, γνωρίζοντας ίσως ότι έχουν πιθανότητες να κερδίσουν μια απόφαση που δεν θα αναγνωρίζει πλήρη δικαιώματα θαλάσσιας ζώνης στο Καστελλόριζο, το οποίο είναι εκείνο που τους δημιουργεί τα μεγαλύτερα προβλήματα ως προς την ΑΟΖ. Το γεγονός ότι σήμερα μεταβαίνει στην Άγκυρα ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών πρέσβης κ. Δεμίρης είναι ενδεικτικό ότι οι δυο πλευρές θέλουν να μετρήσουν τις εκατέρωθεν προθέσεις και να θερμομετρήσουν τις αντιδράσεις.
Η Ελλάδα δεν έχει να φοβηθεί από μια προσφυγή στο ΔΔ της Χάγης, εφόσον η παραπομπή γίνει στη βάση πλήρους κυριαρχίας για όλα τα ελληνικά νησιά και νησίδες του Αιγαίου, χωρίς την ύπαρξη γκρίζων ζωνών. Σύμφωνα με όλους σχεδόν τους ειδικούς είναι απίθανο να μην δεχθεί το δικαστήριο ότι η Κρήτη, η Ρόδος και η Κάρπαθος δημιουργούν δικαιώματα επί της ΑΟΖ και το πλέον πιθανό είναι να υπάρξει ένας συμβιβασμός ως προς το Καστελλόριζο. Ακόμη όμως και μια τέτοια απόφαση της Χάγης δεν θα αποτελέσει εμπόδιο για τους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Ελλάδας και της Κύπρου και η εκμετάλλευση των τυχόν κοιτασμάτων νοτίως της Κρήτης θα μπορεί να γίνει απρόσκοπτα.
Η αίσθηση πάντως που υπάρχει μετά και από την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον είναι πως το ενδεχόμενο σύγκρουσης με την Τουρκία για την ΑΟΖ δεν είναι πλέον ιδιαίτερα πιθανό και πως τους επόμενους μήνες τον κύριο λόγο θα έχει η διπλωματία και οι διαπραγματεύσεις.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε
στην εφημερίδα Φιλελεύθερος στις 10 Ιανουαρίου 2019
"Ερντογάν: Ξεκίνησε η αποστολή τουρκικών στρατευμάτων στη Λιβύη - Χαλάσαμε τα σχέδια των Ελλήνων στη Μεσόγειο."
Έσπευσε να στείλει τα στρατεύματα στη Λιβύη δυο ημέρες πριν από τη συνάντηση με τον Πούτιν για να δημιουργήσει τετελεσμένα και δήλωσε ανοιχτά ότι πρέπει να υποστηριχθεί πάση θυσία η Κυβέρνηση του Σαράζ για να υλοποιηθεί το ψευτομνημόνιο που υπέγραψε μαζί του, διότι έτσι λέει "χαλάσαμε τα σχέδια της Ελλάδας για τη Μεσόγειο".
Νομίζω ότι την Τετάρτη πρέπει να λάβει μια ηχηρή απάντηση από τη σύνοδο των ΥπΕξ στο Κάιρο.
Φοβερό το timing στο διεθνοπολιτικό κοντράστ σήμερα:
Η τουρκική Βουλή θα εγκρίνει στις 4μμ την αποστολή στρατευμάτων στη Λιβύη για να υποστηρίξει ένα μνημόνιο που φτιάχτηκε για να μπλοκάρει τη συμφωνία που θα υπογράψουν στις 6:30μμ οι ηγέτες της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Κύπρου.
Ενώ μαίνονται οι συγκρούσεις στα προάστια της Τρίπολης και οι δυνάμεις του Λιβυκού Στρατού υπό τον Στρατάρχη Χάφταρ κερδίζουν μικρό αλλά σημαντικό έδαφος, οι διεθνείς παράγοντες προβληματίζονται για το πως μπορεί να επιτευχθεί επίλυση της κρίσης στη Λιβύη ή έστω κατάπαυση του πυρός. Η Ιταλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ρωσία και η Αίγυπτος βρίσκονται σε ανοικτή γραμμή επικοινωνίας, ενώ η τουρκική Εθνοσυνέλευση αναμένεται να εγκρίνει σήμερα το σχέδιο νόμου για την αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στην “Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας” υπό τον Φαγιέντ αλ-Σαράζ, πυροδοτώντας ακόμη περισσότερο τη σύγκρουση.
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν χρησιμοποιεί ουσιαστικά το χαρτί της αποστολής στρατευμάτων στην Τρίπολη για να εκβιάσει μια ανακωχή και να εξασφαλίσει τη διατήρηση στην εξουσία του εκλεκτού του, του “Πρωθυπουργού” αλ-Σαράζ, ώστε να εξασφαλιστεί η ισχύς του (παράνομου) μνημονίου οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών που συνυπέγραψαν οι δυο ηγέτες στις 28 Νοεμβρίου. Είναι χαρακτηριστική η αναφορά του ίδιου του Ερντογάν στην εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου, σύμφωνα με την οποία η στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη έχει ως βασικό σκοπό την προάσπιση του μνημονίου, το οποίο ο Τούρκος ηγέτης χαρακτηρίζει “μεγάλης σπουδαιότητας”. Παρότι προφανώς υπάρχουν και άλλοι λόγοι που η Τουρκία θέλει να προστατεύσει πάση θυσία το ισλαμιστικό καθεστώς της Τρίπολης, αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντικό το γεγονός ότι ο Πρόεδρος της Τουρκίας εμπλέκει τη χώρα του σε έναν πόλεμο προκειμένου να προστατεύσει μια στρατηγική κίνηση που έγινε για να μπλοκαριστούν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι δε εξαιρετικού συμβολισμού η σύμπτωση πως την ίδια ημέρα που η Τουρκία θα αποφασίζει επίσημα την εμπλοκή της στον πόλεμο της Λιβύης με σκοπό να μπλοκάρει την Ελλάδα, στην Αθήνα οι ηγέτες της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Κύπρου θα συνυπογράφουν τη συμφωνία για τον τεράστιας σημασίας αγωγό φυσικού αερίου EastMed.
Ενώ οι εξελίξεις στο πεδίο της Λιβύης δεν μπορούν να προβλεφθούν με ακρίβεια, είναι πιθανό τελικά να υπάρξει κατάπαυση του πυρός μέσα στις επόμενες εβδομάδες και να αποφευχθεί η δραματική κλιμάκωση της σύγκρουσης με την άμεση στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας και ενδεχομένως και της Αιγύπτου. Δεν είναι καθόλου η τυχαία η δήλωση χθες του Τούρκου Αντιπροέδρου Φουάτ Οκτάι, πως η Τουρκία ενδέχεται να αναστείλει τη στρατιωτική επιχείρηση στη Λιβύη, εάν “δούμε κάτι διαφορετικό, μια διαφορετική στάση”, υπονοώντας μια κατάπαυση του πυρός. Είναι πολύ λογικό για την τουρκική ηγεσία να θέλει να περιορίσει τα ρίσκα που συνεπάγεται η στρατιωτική εμπλοκή στη Λιβύη, εάν δει ότι επιτυγχάνονται οι βασικοί της στόχοι, που είναι η επιβίωση του καθεστώτος της Τρίπολης και η ισχύς του τουρκολιβυκού μνημονίου.
Η Ελλάδα από την πλευρά της εισέρχεται πλέον δυναμικά σε αυτό το διεθνοπολιτικό παίγνιο και ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ζητά επιτακτικά από τον διεθνή παράγοντα την συμμετοχή της Ελλάδας στις συζήτήσεις για το μέλλον της Λιβύης, με προφανή στόχο την προάσπιση των ελληνικών εθνικών συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι ιδιαίτερης σημασίας η αναφορά του Πρωθυπουργού σε πρόσφατη συνέντευξή του πως η Ελλάδα δεν θα συναινέσει σε καμία απόφαση της ΕΕ για τη Λιβύη που δεν θα προβλέπει την ακύρωση του παράνομου μνημονίου Ερντογάν-Σαράζ.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε
στις 2 Ιανουαρίου στην εφημερίδα
Φιλελεύθερος
Την προστασία του "μεγάλης σπουδαιότητας" μνημονίου οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών με τη Λιβύη αναφέρει ο Ερντογάν ως κύριο λόγο για την αποστολή τουρκικών στρατευμάτων στη Λιβύη.
Ξεκινάει μια γεωπολιτική περιπέτεια για τη χώρα του με κύριο στόχο την προστασία των αντίμετρων κατά της ελληνο-κυπριακο-ισραηλινής κυριαρχίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ελπίζω να αντιλαμβανόμαστε πλέον τους όρους του παιγνίου του οποίου είμαστε μέρος.
Μετά από πολλά χρόνια πλήρους απουσίας από τις εξελίξεις στην περιοχή, η Ελλάδα επενέρχεται δυναμικά με επίκεντρο την κρίση στη Λιβύη και τις διεθνείς προσπάθειες για πολιτική διευθέτηση του πολύχρονου εμφυλίου και του χάους που επικρατεί στη γειτονική μας χώρα. Για πρώτη φορά ο Πρωθυπουργός δήλωσε χθες ότι η Ελλάδα διεκδικεί ρόλο στις συζητήσεις για το μέλλον της Συρίας, καθώς στη χώρα αυτή της Βόρειας Αφρικής διακυβεύονται και ελληνικά εθνικά συμφέροντα, όπως είδαμε όλοι πολύ πρόσφατα από τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας. Η ελληνική κυβέρνηση θα ζητήσει επιτακτικά τη συμμετοχή της διάσκεψη του Βερολίνου που αναμένεται να γίνει τον Ιανουάριο ή τον Φεβρουάριο και η οποία αναμένεται να καθορίσει σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της Λιβύης.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε
στις 30 Δεκεμβρίου στην εφημερίδα
Φιλελεύθερος
Είχα την ευκαιρία να μιλήσω την Τρίτη για τα Ελληνοτουρκικά και για τις εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα στον φιλόξενο Politica.gr 89.8 και τον δημοσιογράφο Χρήστο Κώνστα.
Μερικά σημεία:
• Για τις εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα: «Θεωρώ, ότι καταρχάς είναι μια θετική εξέλιξη η επικείμενη υπογραφή του αγωγού, East Med στην Αθήνα. Είναι το αποτέλεσμα των διεργασιών και προσπαθειών πολλών μηνών, κυρίως υπήρχαν προβλήματα στον καθορισμό του διαμοιρασμού των εσόδων ανάμεσα στην Κύπρο και στο Ισραήλ, αυτά ξεπεράστηκαν και είμαστε σε καλό δρόμο. Επίσης θετικό είναι ότι τις επόμενες ημέρες θα υπάρξουν συναντήσεις με εμπειρογνώμονες της Ελλάδας και της Ιταλίας, για να προχωρήσει ο καθορισμός της ΑΖΟ ανάμεσα στις δύο χώρες και όλα αυτά δημιουργούν ένα μωσαϊκό κινήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο που είναι θετικό. Η Τουρκία έχει διαμηνύσει, από το 2014, ότι δεν θα δεχθεί να μείνει έξω από την μοιρασιά των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου. Θα έλεγε κανείς πως οι αντιδράσεις της είναι παράνομες, «τσαμπουκαλίδικες», χωρίς να έχουν κανένα ουσιαστικό νομικό έρεισμα αυτό που προβλέπω είναι ότι θα υπάρξουν σοβαρά προβλήματα, αν φτάσουμε, στο κομμάτι της κατασκευής του αγωγού από την μεριά της Τουρκίας, οπότε πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι, όλα τα μέρη, για το πώς θα το αντιμετωπίσουν το θέμα και σε ποιο βαθμό η Ελλάδα και τα άλλα μέρη είναι διατεθειμένα να αντιμετωπίσουν αυτή την προκλητικότητα της Τουρκίας για να επιβάλουν την κατασκευή του αγωγού».
• Για το γεγονός ότι θα ξεκαθαριστεί τώρα ποιοι θα είναι οι σύμμαχοι της Ελλάδας: «Θα έλεγα το εξής. Θα ήταν πάρα πολύ παρακινδυνευμένο να υπολογίζουμε ότι θα είχαμε στρατιωτική βοήθεια από οποιαδήποτε τρίτη χώρα για σχεδιασμούς ενεργειακούς και μόνο, που δεν αφορούν καταπάτηση εθνικής κυριαρχίας. Όπως πχ να υπήρχε προσπάθεια κατάληψης ελληνικού νησιού, δεν είναι ίδιου μεγέθους οι προκλήσεις και τα ζητήματα συμμαχιών άρα πρέπει να καταλάβουμε ότι το ενεργειακό είναι ζήτημα που δεν μπορεί να λυθεί αυτομάτως. Πρέπει να υπάρξουν άλλου είδους διπλωματικές διαδικασίες. Πιστεύω ότι αυτή η προσπάθεια, η ελληνική, η κυπριακή και η ισραηλινή πρέπει να οδηγηθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, από τη στιγμή που θα υπάρξει ζήτημα ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο που θα προκληθεί από την Τουρκία και εκεί να κυνηγήσουμε ένα ψήφισμα μιας απόφασης ρητής του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ένα τέτοιο ψήφισμα θα μπορούσε να είναι ένα πολύ ισχυρό διαπραγματευτικό εργαλείο για την Ελλάδα ακόμη και για την διευθέτηση των ζητημάτων των θαλασσίων ζωνών, αν και υπάρχει βέβαια το λογικό ερώτημα από την άλλη πλευρά. Η Τουρκία δείχνει τέτοια απέχθεια απέναντι στο διεθνές δίκαιο. Θα σεβαστεί μια απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας;».
«Εκεί είναι το κρίσιμο, ότι οποιαδήποτε απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας, δεν μπορεί να εκδοθεί σε κενό, πρέπει να υπάρχει κάποια κρίση. Αν επιχειρήσει η Τουρκία να εμποδίσει με βίαιο τρόπο τις νόμιμες ενέργειες των τριών κρατών. Από εκεί και μετά, ελπίζω να οδηγηθούν τα πράγματα με μια τέτοια διαδικασία, ώστε να επιβληθεί η διεθνής νομιμότητα με την αρμοδιότητα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Μετά από αυτό, εκεί μπορεί να υπάρξει μια διεθνής συμμαχία την οποία θα έπρεπε και η Ελλάδα να επιδιώξει, η οποία θα βοηθήσει στην επιβολή αυτού του status quo. Αυτή τη στιγμή είμαστε αρκετά μακριά από αυτό το στάδιο, θα πρέπει να ετοιμαζόμαστε αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμη ότι ο East Med είναι ένας βιώσιμος οικονομικά ενεργειακός αγωγός. Υπάρχουν αρκετά ζητήματα ανοιχτά στην χρηματοδότηση του, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μια αμφίσημη στάση για το αν θα βοηθήσουν οικονομικά και νομίζω ότι ο Πρωθυπουργός στις 7 Ιανουαρίου θα μπορούσε να θέσει αυτό το ζήτημα στην συνάντησ;h του με τον Ντόναλντ Τραμπ, και επίσης περιμένουμε την έμπρακτη στήριξη της Ε.Ε, η οποία έχει ήδη εντάξει το έργο αυτό στα ζωτικής σημασίας ενεργειακά πρότζεκτ για την ΕΕ».
• Για το αν υπάρχει εθνική στρατηγική και ποια είναι αυτή: «Θα έλεγα ότι είναι σε μια άτυπη διαμόρφωση. Θα ήθελα να παρατηρήσουμε ότι τις πρώτες ημέρες τις κρίσης ο ΣΥΡΙΖΑ, επέλεξε να ανεβάσει τους τόνους, ενώ τις τελευταίες ημέρες βλέπω μια πολύ διαφορετική στάση που πιθανόν να αντιλαμβάνονται ότι είναι πλέον πολύ σοβαρό ζήτημα και δεν υπάρχει περιθώριο για μικροκομματικές επιδιώξεις γιατί αν συμβεί κάτι θα την πληρώσουν όλοι και όχι ένας μόνο. Δεν υπάρχει πολιτικό κεφάλαιο, να μιλήσουμε στην ελληνική κοινωνία με όρους διαπραγματευτικούς. Πρέπει να διαμορφώσουμε μια εθνική καθαρή σκέψη για το πώς θα υπάρξει μια συνολική λύση με την Τουρκία, και μέχρι που είμαστε διατεθειμένοι να δεχτούμε μια συμμετοχή της Τουρκίας στον διαμοιρασμό των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου και μετά να πάμε συγκροτημένα και να το υποστηρίξουμε σε όλους τους φορείς. Όλοι μαζί θα πρέπει να κοιτάξουμε έναν πιο ρεαλιστικό τρόπο για το ποια θα είναι η στάση μας στο εθνικό ζήτημα αυτό».
«Όποτε υπήρξε εμπλοκή του διεθνούς παράγοντα στο Ανατολικό ζήτημα, υπήρξε ένα status quo που παρέμεινε για αρκετά χρόνια. Μέχρι πριν από τρία χρόνια που άρχισε η Τουρκία να συζητά τον αναθεωρητισμό σε σχέση με τη Συνθήκη της Λοζάνης, θα πρέπει να θυμηθούμε ότι για 90 χρόνια η Συνθήκη της Λωζάνης έχει παραμείνει σταθερή, μια Συνθήκη την οποία η Τουρκία σεβάστηκε. Είναι θέμα ποιοί παράγοντες θα εγγυηθούν την εφαρμογή αυτής της διεθνούς συνθήκης. Πρέπει να υπάρχουν σοβαρές διεθνείς εγγυήσεις και μέσα από διεθνείς εγγυήσεις θα μπορούσε να υπάρχει ένα πλαίσιο που θα διασφαλίζει και την Ελλάδα. Στο πρώτο μέρος του μυαλού μας είναι ένας διπλός στόχος, να επιδείξουμε την δυνατότητα αποτροπής νέων τετελεσμένων με όποιον τρόπο θεωρούμε συνετό και να προωθήσουμε τα πράγματα όπως εμείς θεωρούμε ότι πρέπει σε διεθνή επίλυση του ζητήματος. Αν τα έχουμε μαζί στην ίδια ένταση νομίζω ότι θα είμαστε σε καλό δρόμο. Είναι ένα θέμα που πλέον θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε με την δέουσα σοβαρότητα».
Τα τουρκικά επιχειρήματα για τις αξιώσεις στην ΑΟΖ Καστελλόριζου και Κύπρου δημοσίευσε η Τουρκία σε ένα προσεκτικά διατυπωμένο 28σελιδο έγγραφο.
Ειδικά για την Κρήτη, φέρνουν ως επιχείρημα ότι η Ελλάδα δεν έκανε το 2011 οριοθέτηση τεμαχίων ανατολικά της Κρήτης αλλά σταμάτησε στα τεμάχια 15 και 20 νότια του νομού Λασιθίου.
Πολύ φοβάμαι ότι εκείνη η κίνηση της Ελλάδας το 2011 θα αποδειχθεί ιδιαίτερα εσφαλμένη.
Τεράστιας σημασίας για το μέλλον και τους όρους του ελληνοτουρκικού παιγνίου με την ΑΟΖ είναι οι εξελίξεις στο εσωτερικό της Λιβύης, και σε πολιτικό αλλά και σε στρατιωτικό επίπεδο. Η βιασύνη και η προχειρότητα με την οποία κατασκευάστηκε το περίφημο “μνημόνιο συνεργασίας” και το οποίο υπέγραψαν ο Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο δοτός Πρωθυπουργός Φαγιέζ αλ-Σαράζ την περασμένη εβδομάδα στην Άγκυρα, οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην προέλαση του στρατού της Λιβύης προς το κέντρο της Τρίπολης.
Ελάχιστοι αναλυτές στην Ελλάδα είχαν προϊδεάσει την κοινή γνώμη ότι η λιβυκή σύγκρουση ανάμεσα σε κοσμικούς μουσουλμάνους με έδρα την Ανατολική Λιβύη και τους ισλαμιστές με έδρα την Τρίπολη και τη Μισράτα θα έχει ουσιαστική επίπτωση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και σχεδόν κανένας πολιτικός παράγοντας δεν είχε υποψιαστεί το παραμικρό. Την όρεξη όμως της Τουρκίας στη Λιβύη την ανοίξαμε εμείς οι ίδιοι όταν το 2014 προκηρύξαμε ως χώρα διεθνή διαγωνισμό για την εκμετάλλευση των πιθανών κοιτασμάτων νότια της Κρήτης, χωρίς όμως να έχουμε φροντίσει να οριοθετήσουμε την ελληνική ΑΟΖ έναντι της Λιβύης και της Αιγύπτου. Οι Τούρκοι είχαν καταγγείλει τότε τις ελληνικές ενέργειες και ο Ερντογάν είχε προειδοποιήσει ότι η Τουρκία δεν θα επιτρέψει τον παραμερισμό της στην ενεργειακή εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου. Και αντί η Ελλάδα να επιδιώξει τη σύσφιγξη των σχέσεων με τη Βουλή της Λιβύης που έχει έδρα το Τομπρούκ, το οποίο κείται ακριβώς νότια της Κρήτης, επέτρεψε στην Τουρκία να ενισχύσει την ισλαμιστική κυβέρνηση της Τρίπολης.
Τα τελευταία όμως δυο χρόνια έχει εμπλακεί δυναμικά στον πόλεμο της Λιβύης και η Ρωσία, ενισχύοντας το λιβυκό στρατό με πολεμικό υλικό και την παρουσία χιλιάδων μισθοφόρων στρατιωτών στο πλευρό του στρατηγού Χάφταρ. Ο Λίβυος πολέμαρχος, ο οποίος έχει τη στήριξη της λιβυκής Βουλής, αλλά και των κυβερνήσεων της Αιγύπτου και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, έχει εξαπολύσει εδώ και μήνες μια σκληρή επίθεση κατά της Τρίπολης, με σκοπό την τελική νίκη επί των ισλαμιστών. Η Τουρκία από τη μεριά της στέλνει διαρκώς πολεμικό υλικό σπάζοντας το διεθνές εμπάργκο και τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και έχει εγκαταστήσει βάση με drones τύπου Bayraktar στη Μισράτα.
Είναι λοιπόν φανερό πως η τελική έκβαση του πολέμου στη Λιβύη θα επηρεάσει σημαντικά την ισορροπία στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αφού μια πιθανή επικράτηση των δυνάμεων του λιβυκού στρατού και του στρατηγού Χάφταρ στην Τρίπολη θα καταργήσει στην πράξη κάθε συμφωνία ανάμεσα στην Άγκυρα και τον Σαράζ. Σε αυτό το πλαίσιο είναι κρίσιμο στρατηγικά για την Ελλάδα να απονομιμοποιηθεί πλήρως η κυβέρνηση της Τρίπολης και στο πλαίσιο αυτό είναι πολύ σημαντικές οι ενέργειες που έχει αναλάβει η αιγυπτιακή κυβέρνηση σε σχέση με τον Αραβικό Σύνδεσμο. Σύμφωνα με πληροφορίες από το Κάιρο υπάρχουν σοβαρές σκέψεις στις αραβικές χώρες να αποσύρουν την αναγνώρισή τους στον Σαράζ και την φιλοτουρκική ισλαμιστική κυβέρνησή του. Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν φυσικά λίαν ευπρόσδεκτη από την Ελλάδα.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε
στις 11 Δεκεμβρίου στην εφημερίδα
Φιλελεύθερος
