Αποφινλανδοποίηση

Αποφινλανδοποίηση

fb

Η αρπαγή του Χονγκ Κονγκ από την Κίνα και η “παγίδα του Θουκυδίδη”

Η Κίνα δεν κάνει ποτέ γεωπολιτικές κινήσεις τις οποίες δεν έχει προηγουμένως μελετήσει πολύ προσεκτικά.

Η de facto επέκταση της κυριαρχίας της στο Χονγκ Κονγκ αποτελεί μια πολύ δυσοίωνη εξέλιξη.

Ανάλυσή μου στο Kappa News.

Η αρπαγή του Χονγκ Κονγκ από την Κίνα και η “παγίδα του Θουκυδίδη”

fb

Η Κίνα στην θέση του βεζίρη; Όχι απαραίτητα

Ένα από τα μεγάλα ερωτήματα που φέρνει η πανδημική κρίση είναι το πως θα διαμορφωθεί την επόμενη ημέρα η παγκόσμια γεωπολιτική ισορροπία.

Η Κίνα φαντάζει ως ευνοημένη από τη συγκυρία, παρά τις σοβαρές ευθύνες του Πεκίνου ως προς τη συγκάλυψη της βαρύτητας της πανδημίας στα αρχικά της στάδια.

Θα είναι όμως τελικά κερδισμένη η Κίνα ή το μέλλον μας επιφυλάσσει ακόμη μεγαλύτερη γεωπολιτική αστάθεια;

Ο Plamen Tonchev έχει γράψει στο Kappa News μια εξαιρετική και λεπτομερή ανάλυση για το πολύ σοβαρό αυτό θέμα.

Η Κίνα στην θέση του βεζίρη; Όχι απαραίτητα

fb

Καλωσήρθατε στον κόσμο της διεθνούς διπλωματίας και του ελληνικού ερασιτεχνισμού

• Όταν προέκυψε το ζήτημα της Λιβύης το 2011 η Ελλάδα ασχολιόταν με άλλα θέματα.

• Όταν το 2015 αναδείχθηκε στο προσκήνιο ο Χάφταρ, οι τότε κυβερνώντες τον θεώρησαν "πολέμαρχο" και απέφυγαν κάθε επαφή.

•Όταν το 2018 φάνηκε ότι η Τουρκία επιχειρεί να εκμεταλλευτεί την κυβέρνηση της Τρίπολης για να πλήξει τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, οι τότε κυβερνώντες είχαν ως μοναδική τους προτεραιότητα να "λύσουν" το Σκοπιανό.

• Όταν το 2019 η Ελλάδα ξύπνησε από τον εφιάλτη και ζήτησε να μπει στο Libya Club, μας απάντησαν "συγγνώμη, ήρθατε αργοπορημένοι, οι θέσεις είναι κρατημένες".

Καλωσήρθατε στον κόσμο της διεθνούς διπλωματίας και του ελληνικού ερασιτεχνισμού.

fb

Παγκόσμια αστάθεια και στη μέση ...ΑΟΖ

Μια από τις πλέον περίεργες και ευαίσθητες συγκυρίες για την παγκόσμια γεωπολιτική σταθερότητα βρίσκεται σε εξέλιξη, κυρίως λόγω των σοβαρών πολιτικών εξελίξεων και αναταράξεων που λαμβάνουν χώρα στην εσωτερική σκηνή μεγάλων κρατών. Έχουμε ταυτόχρονα μια δραματική πολιτειακή, συνταγματική και πολιτική κρίση στις ΗΠΑ λόγω της προσπάθειας καθαίρεσης του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, τη διαδικασία εξόδου της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, την πολιτική δοκιμασία του Εμανουέλ Μακρόν με την ασφαλιστική μεταρρύθμιση στη Γαλλία και την κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο με τις προκλητικές και επιθετικές ενέργειες του Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν ως προς την ελληνική ΑΟΖ.

Η χρονική σύμπτωση όλων αυτών των μικροκρίσεων καθιστά αυτήν την περίοδο μια πολύ ευαίσθητη στιγμή στα διεθνή πράγματα, γεγονός που απαιτεί ιδιαίτερα προσεκτικές κινήσεις. Υπάρχει ένα ιστορικό προηγούμενο με την υπόθεση Watergate και τη διαδικασία καθαίρεσης του τότε Προέδρου Νίξον που συνέπεσε με την τουρκική εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο. Αρκετοί ιστορικοί και αναλυτές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο αποπροσανατολισμός της αμερικανικής ηγεσίας λόγω της διαδικασίας καθαίρεσης έπαιξε αρνητικό ρόλο στις εξελίξεις στην Κύπρο, υπό την έννοια ότι δεν υπήρχε μια ισχυρή ηγεσία στην Ουάσιγκτον για να περιορίσει την κατακτητική βουλημία της Τουρκίας στην Κύπρο. Προφανώς και κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει εάν ένας ισχυρός πολιτικά Ρίτσαρντ Νίξον θα μπορούσε να έχει αποτρέψει κάποιες αρνητικές εξελίξεις, αλλά το γεγονός ότι σε μια δραματικά κρίσιμη στιγμή για τον ελληνισμό οι ΗΠΑ ήταν πολιτικά ακέφαλες έπαιξε σίγουρα κάποιο ρόλο.

Βέβαια η δίωξη κατά του Ντόναλντ Τραμπ απέχει πάρα πολύ από την υπόθεση του Watergate, καθώς ο νυν Πρόεδρος έχει σύσσωμο το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα στο πλευρό του, σε αντίθεση με τον Ρίτσαρντ Νίξον που έχασε τη στήριξη του κόμματός όταν τα στοιχεία εναντίον του έγιναν συντριπτικά. Το γεγονός αυτό όμως δεν σημαίνει ότι στην Ουάσιγκτον και ειδικά στον Λευκό Οίκο επικρατεί νηνεμία. Ακριβώς το αντίθετο μάλιστα. Τα καταιγιστικά tweets, οι δηλώσεις αλλά και η επιστολή του Ντόναλντ Τραμπ προς την κοινοβουλευτική εκπρόσωπο του Δημοκρατικού Κόμματος στη Βουλή Νάνσυ Πελόζι δείχνουν έναν Αμερικανό Πρόεδρο σε κατάσταση μέγιστου εκνευρισμού και οργής. Μια ψυχική και πνευματική κατάσταση δηλαδή που δεν του επιτρέπει να δει με την απαραίτητη ψυχραιμία άλλα ζητήματα που λαμβάνουν χώρα “6.000 μίλια μακριά”.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού έχουμε τη Βρετανία με μια νέα κυβέρνηση που είναι μεν ισχυρή πολιτικά και κοινοβουλευτικά, αλλά που έχει να αντιμετωπίσει δυο πολύ δύσκολες καταστάσεις: την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση το αργότερο μέχρι την 31η Ιανουαρίου και το πιεστικό αίτημα της κυβέρνησης της Σκωτίας για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος ανεξαρτησίας. Στη δε Γαλλία ο Εμανουέλ Μακρόν έχει να αντιμετωπίσει ένα μεγάλο κύμα διαδηλώσεων και αντιδράσεων, λόγω της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης που έχει οδηγήσει σε ξεσηκωμό τα εργατικά συνδικάτα.

Όλες αυτές οι μίνι κρίσεις είναι πολύ πιθανό ότι θα επιλυθούν σε κάποιο διάστημα χωρίς περαιτέρω δραματικές εξελίξεις για τις αντίστοιχες χώρες. Μέχρι τότε όμως υπάρχει ένας de facto αποπροσανατολισμός των ηγεσιών των χωρών αυτών, οι οποίες με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επηρεάζουν ή μπορεί να επηρεάσουν καθοριστικά τις εξελίξεις και στα καθ' ημάς και ειδικότερα στο ζήτημα που είναι το μείζον αυτήν τη στιγμή για την Ελλάδα και που αφορά στις προκλήσεις της Τουρκίας. Γι αυτό και είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει τεράστια ψυχραιμία στην Αθήνα και αρραγές εθνικό μέτωπο. Το διάστημα που διανύουμε είναι πολύ ευαίσθητο και απαιτείται απόλυτη εγρήγορση και εθνική επαγρύπνηση.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στις 19 Δεκεμβρίου στην εφημερίδα Φιλελεύθερος

Έχει ακόμη νόημα το ΝΑΤΟ;

Η Σύνοδος του ΝΑΤΟ την περασμένη εβδομάδα ανέδειξε τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Συμμαχία λόγω των σημαντικών διαφωνιών για τη στρατηγική και τη διαβάθμιση των κινδύνων.

Ανάλυσή μου στο Liberal: Έχει ακόμη νόημα το ΝΑΤΟ;

fb

Ευκαιρία για εκτόνωση της κρίσης με τη Ρωσία

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την ασφάλεια στην Ευρώπη είναι αναμφίβολα εδώ και αρκετά χρόνια η κρίση στις σχέσεις με τη Ρωσία, με τις σχέσεις ανάμεσα στα περισσότερα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη Μόσχα να βρίσκονται στο χειρότερο σημείο μετά τη δεκαετία του 1990. Βασικό ρόλο σε αυτήν την κρίση έπαιξε το ουκρανικό ζήτημα, το οποίο από το 2004 έχει εξελιχθεί σε κεντρική εστία έντασης για τις ευρωρωσικές σχέσεις.

Σύμφωνα με τη ρωσική οπτική, η περίπτωση της Ουκρανίας αποτελεί μια προκλητική προσπάθεια αλλαγής τoυ status quo στην Ανατολική Ευρώπη, όπως αυτό είχε συμφωνηθεί από τους Προέδρους Μπους, Κλίντον και Γιέλτσιν μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και το οποίο υποτίθεται πως προέβλεπε συγκεκριμένες σφαίρες επιρροής στα κράτη του πρώην ανατολικού μπλοκ. Με βάση αυτές τις υποτίθεται άτυπες συμφωνίες, η Ουκρανία θα παρέμενε στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, όπως και η Μολδαβία και η Γεωργία. Οι Ρώσοι μάλιστα φτάνουν στο σημείο να ισχυρίζονται σε ανεπίσημο επίπεδο, ότι για εκείνους ισχύουν ακόμη ως γενική αρχή η “συμφωνία των ποσοστών” μεταξύ του Στάλιν, του Ρούζβελτ και του Τσώρτσιλ τον Οκτώβριο 1944 στη Μόσχα για τις σφαίρες επιρροής στην Ανατολική και την Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η Μόσχα θεωρεί ότι αυτές οι “συμφωνίες” άρχισαν να παραβιάζονται στις αρχές της δεκαετίας του 2000 με την προσπάθεια των ΗΠΑ και ευρωπαϊκών κρατών να βοηθήσουν την αντιπολίτευση στη Γεωργία να ανατρέψει τη φιλορωσική κυβέρνηση του Έντουαρντ Σεβαρντνάτζε, πράγμα που τελικά κατάφερε το 2003 με την “επανάσταση των τριανταφυλλών”. Οι Ρώσοι εξοργίστηκαν ακόμη περισσότερο διότι η “αντιρωσική” νέα κυβέρνηση στη Τυφλίδα έκλεισε συμφωνία σύνδεσης με το ΝΑΤΟ. Λίγα χρόνια αργότερα ξέσπασε ο πόλεμος στη Γεωργία, γύρω από τις φιλορωσικές επαρχίες της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας, όπου και εκεί η Μόσχα θεωρούσε ότι η Δύση έπαιξε διαλυτικό παιγνίδι στην “πίσω αυλή” της Ρωσίας. Η Δύση από την πλευρά της θεωρεί ότι έχει καθήκον να βοηθήσει την εξέλιξη της δημοκρατίας στις επίμαχες χώρες και να στηρίξει τους πολίτες που ζητούν ελευθερίες και απεξάρτηση από τη Μόσχα.

Ενώ τω μεταξύ σημαντική ένταση υπήρχε και για την Ουκρανία ήδη από το 2004, λόγω της “πορτοκαλί επανάστασης”, όταν η Δύση στήριξε φανερά στις προεδρικές εκλογές τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης Βίκτορ Γιούστσενκο εναντίον του φιλορώσου Πρωθυπουργού Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Τις εκλογές τελικά κέρδισε ο εκλεκτός της Μόσχας, αλλά μετά από εκτεταμένη βία και νοθεία. Τα επόμενα χρόνια, οι ΗΠΑ έκαναν οργανωμένες προσπάθειες ενίσχυσης της αντιρωσικης αντιπολίτευσης, με αποκορύφωμα την εξέγερση στο Κίεβο και άλλες ουκρανικές πόλεις στις αρχές του 2014 και την προσπάθεια απομάκρυνσης του Γιανουκόβιτς από την εξουσία. Μετά από πολύνεκρες συγκρούσεις, ο φιλορώσος Πρόεδρος εγκατέλειψε νύχτα την εξουσία αλλά η Ρωσία απάντησε με την κατάληψη της Κριμαίας και την οργάνωση της εξέγερσης των ρωσόφωνων Ουκρανών στην Ανατολική Ουκρανία.

Η δραματική αλλαγή καθεστώτος στην Ουκρανία και η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία δηλητηρίασαν ολοκληρωτικά τις σχέσεις της Μόσχας με τη Δύση, με το καθεστώς Πούτιν να απαντά στις “προκλήσεις” της Δύσης με την οργάνωση και εκτέλεση ενός σχεδίου υβριδικού πολέμου, που περιλάμβανε παρεμβολές σε εκλογικές αναμετρήσεις στις ΗΠΑ, το δημοψήφισμα για το Brexit στη Βρετανία και αλλού. Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση είχαν ήδη απαντήσει με εκτεταμένες οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας και συγκεκριμένων συνεργατών του Πούτιν, ενώ η Μόσχα αποκλείστηκε από τον οργανισμό του G8, ο οποίος πλέον έγινε G7. Εστία έντασης υπήρξαν επίσης τα Δυτικά Βαλκάνια, όπου η Ρωσία έβλεπε είδε πολύ αρνητικά την ένταξη του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ, όπως και τις προσπάθειες επίλυσης του ονοματολογικού με τα Σκόπια, και την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ και κυρίως στο ΝΑΤΟ. Ρώσοι διπλωμάτες υπενθύμιζαν ότι στη “συμφωνία των ποσοστών” η (πρώην) Γιουγκοσλαβία ήταν χωρισμένη κατά 50%-50%.

Όλη αυτή όμως η συνεχιζόμενη κρίση φαίνεται πως έχει αρχίσει να κουράζει όλα τα μέρη και πλέον υπάρχουν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για να υπάρξει μια καινούργια συνεννόηση ανάμεσα στα δυο μέρη. Ο πλέον ένθερμος υποστηρικτής μιας νέας προσέγγισης είναι ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος έχει συναντηθει επανειλημμένα με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν τους τελευταίους μήνες. Την επαναπροσέγγιση διευκολύνει η προεδρική αλλαγή στην Ουκρανία, με τον νέο Πρόεδρο Βολόντιμιρ Ζελένσκι να είναι ουσιαστικά υπέρ της διευθέτησης της διένεξης για την Ανατολική Ουκρανία και πλέον υπάρχουν ρεαλιστικές ελπίδες ότι στις 9 Δεκεμβρίου στο Παρίσι, όπου και θα συναντηθούν οι Μακρόν, Πούτιν, Ζελένσκι και Μέρκελ, θα μπορέσουν να τεθούν οι βάσεις για την οριστική διευθέτηση του προβλήματος. Όλοι σχεδόν συμφωνούν πως αν επιλυθεί το ουκρανικό ζήτημα, η εξομάλυνση των σχέσεων της Ρωσίας με την Ευρώπη θα καταστεί πολύ πιο εύκολη. Υπάρχουν βέβαια και οι πεσιμιστές που ισχυρίζονται πως ο Πούτιν είναι απολύτως αναξιόπιστος και δεν πρόκειται να τηρήσει καμία συμφωνία. Κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος για τους στόχους και τις βλέψεις του Ρώσου Προέδρου, αλλά στο σημείο που βρίσκονται πλέον οι ευρωρωσικές σχέσεις είναι σχεδόν μονόδρομος να υπάρξει μια σοβαρή προσπάθεια για εξομάλυνση. Θα είναι εξάλλου μια εξέλιξη που συμφέρει όλες τις πλευρές.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στις 22 Νοεμβρίου στην εφημερίδα Φιλελεύθερος

To Brexit λογικεύει τους Ευρωπαίους

Όσο πλησιάζουμε στην τελική ημερομηνία κατά την οποία η Βρετανία θα αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τόσο φαίνεται πως γίνεται συνείδηση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων αλλά και των ευρωβουλευτών ότι δεν υπάρχει πλέον κανένα περιθώριο για ανεύθυνα παζάρια και αντιευρωπαϊκές συμπεριφορές και οι Ευρωπαίοι πολίτες απαιτούν σοβαρότητα και αποτελεσματικότητα από τις πολιτικές ηγεσίες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η συμφωνία που επιτεύχθηκε το βράδυ της Δευτέρας στις Βρυξέλλες ανάμεσα στους διαπραγματευτές από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τη διάθεση των κονδυλίων του προϋπολογισμού της Ένωσης για το 2020. Οι τρεις θεσμοί της Ένωσης διαπραγματεύονταν εδώ και εβδομάδες και υπήρχε μια θεσμική διορία που έληγε χθες για να καταλήξουν σε θετικό αποτέλεσμα ώστε ννα μπορέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να έχει στη διάθεσή της τα απαραίτητα κονδύλια για να λειτουργήσουν όλα τα ευρωπαϊκά κονδύλια και οι υπηρεσίες μετά την 31η Δεκεμβρίου.

Τελικά η συμφωνία επετεύχθη στην ώρα της και μάλιστα με ένα πολύ ισορροπημένο αποτέλεσμα, που προβλέπει σημαντική αύξηση των κονδυλίων για την καινοτομία, την έρευνα και τις δράσεις για τους νέους, αλλά και για την πρόληψη της κλιματικής αλλαγής. Οι περισσότερες κυβερνήσεις έχουν κατανοήσει ότι πρέπει να αλλάξουν δραστικά το μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής που βασίζεται σε δεδομένα της προηγούμενης δεκαετίας και να διοχετεύσουν σημαντικά κονδύλια σε δράσεις που θα προλαμβάνουν ή θα μετριάζουν τις επιπτώσεις από την αναγκαστική προσαρμογή στην καλπάζουσα κλιματική αλλαγή.

Ο δεύτερος μεγάλος στόχος, τον οποίο φαίνεται να κατανοούν πλήρως οι Ευρωπαίοι, είναι η ανάγκη για ανακατάληψη της παγκόσμιας πρωτοπορίας στον τομέα της έρευνας για τις νέες τεχνολογίες. Η κρίση χρέους της Ευρωζώνης και η τραπεζική κρίση ανάγκασαν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να μειώσουν δραστικά την προηγούμενη δεκαετία τα κρατικά κονδύλια για την έρευνα. Ειδικά στη Γερμανία και τη Γαλλία κατάλαβαν ότι η αναγκαστική δημοσιονομική λιτότητα είχε ένα βαρύ τίμημα στην ανταγωνιστικότητας του πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αποτέλεσμα πλέον η Κίνα, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία να βρίσκονται πολύ πιο μπροστά σε θέματα υψηλής τεχνολογίας από την Ευρώπη.

Η διαφαινόμενη νίκη στις βουλευτικές εκλογές της Βρετανίας από τους Συντηρητικούς του Μπόρις Τζόνσον έχει θορυβήσει ιδιαίτερα τις ηγεσίες των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, καθώς είναι πολύ πιθανό η μετά-Brexit Βρετανία να μεταβληθεί σε ένα πολύ ανταγωνιστικό γείτονα για την Ένωση. Τα σχέδια του Τζόνσον για τη χώρα τείνουν προς ένα μοντέλο Σιγκαπούρης, με άλματα στους τομείς της τεχνολογικής έρευνας και της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής. Άσχετα από το αν οι Συντηρητικοί κερδίσουν τις εκλογές και ο Τζόνσον καταφέρει να κάνει τη Βρετανία Σιγκαπούρη της Ευρώπης, οι Ευρωπαίοι έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται ότι η Ένωση δεν έχει ούτε μέρα για χάσιμο, εάν δεν θέλει να βρεθεί στην ουρά των διεθνών εξελίξεων.

Το δυσκολότερο όμως τεστ για την ευρωπαϊκή αποφαστικότητα είναι οι διαπραγματεύσεις για το επταετές πλαίσιου προϋπολογισμού της Ένωσης για το 2021 έως και το 2027. Το γεγονός ότι η Βρετανία οσονούπω αποχωρεί και δεν θα συνεισφέρει πια στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό οδηγεί αναγκαστικά τους Ευρωπαίους των υπόλοιπων 27 κρατών-μελών ενώπιον σκληρών διλημμάτων και δύσκολων αποφάσεων.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στις 20 Νοεμβρίου στην εφημερίδα Φιλελεύθερος

Η Ελλάδα και ο Νέος Δρόμος του Μεταξιού — Συζήτηση στην ΕΡΤ

Η ΕΡΤ-1 πρόβαλε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση στην οποία συμμετείχα μαζί με τον James Galbraith (γνωστό για τα IOUs του παρδαλού τσαρλατάνου), τον πρέσβη της Ρωσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση Βλαντίμιρ Τσιζόφ και τον υπεύθυνο της Κινεζικής κυβέρνησης για τις επενδύσεις στην Ελλάδα. Συντονίζει ο Φάνης Παπαθανασίου.

Διάλογοι Πολιτισμών -- «Η Ελλάδα και ο Νέος Δρόμος του Μεταξιού»

fb

Η Ρωσία κάνει απόβαση στην Αφρική

Η ρωσική παρέμβαση στη Συρία έχει αποτελέσει μια τεράστια διαφήμιση της «σκληρής ισχύος» και της συνέπειας με την οποία υπερασπίζεται τους συμμάχους της. Η Μόσχα κατάφερε να σώσει το καθεστώς Άσαντ και επιβάλει πλήρη κυριαρχία στη Συρία χωρίς να προσβάλει ή να φέρει σε δύσκολη θέση τη Δαμασκό. Αυτό έχει εντυπωσιάσει πολλούς Αφρικανούς ηγέτες, οι οποίοι βλέπουν στη Μόσχα την μοναδική υπερδύναμη που μπορεί να κάνει χρήση hard power και να στηρίξει καθεστώτα.

Ανάλυσή μου στο liberal.gr

Η Ρωσία κάνει απόβαση στην Αφρική

fb

Σουλτς: Το πιο ανησυχητικό ζήτημα παγκοσμίως η αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του Τραμπ

Μάρτιν Σουλτς: Το πιο ανησυχητικό ζήτημα παγκοσμίως αυτήν τη στιγμή είναι η αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά του ηγέτη της μεγαλύτερης χώρας στον κόσμο.

#RhodesForum2019

fb

Φθινόπωρο παγκόσμιας γεωπολιτικής αστάθειας

Το τέλος του καλοκαιριού βρίσκει την παγκόσμια κοινότητα σε μια ασυνήθιστα υψηλή γεωπολιτική αστάθεια. Η πυραυλική κρίση στην κορεατική χερσόνησο, η κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας, η πολιτική αστάθεια στις ΗΠΑ, η πολιτική αστάθεια στη Βρετανία λόγω του Brexit, η προσπάθεια της Προεδρίας Τραμπ να ανατρέψει την συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν και η σύγκρουση των αραβικών κρατών με το Κατάρ συνθέτουν ένα εξαιρετικά περίπλοκο πάζλ που απειλεί την παγκόσμια σταθερότητα.

Κορεατικός πυρηνικός κίνδυνος

Η εκτόξευση την περασμένη Τρίτη πυραύλου μεσαίου βεληνεκούς από τη Βόρεια Κορέα προς την Ιαπωνία έχει μετατρέψει την κρίση στη βορειοκορεατική χερσόνησο στο μεγαλύτερο κίνδυνο ασφάλειας παγκοσμίως μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου.

Η εξέλιξη αυτή κορυφώνει μια κρίσιμη εξέλιξη που συντελείται εδώ και μήνες και φέρνει τις Ηνωμένες Πολιτείες προ πολύ κρίσιμων διλημμάτων ως προς τη χρήση ή μη στρατιωτικών μέσων για τον περιορισμό της βορειοκορεατικής επιθετικότητας. Ο Πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι “όλες οι επιλογές είναι στο τραπέζι”, υπονοώντας ακόμη και πυραυλική επίθεση και ξεκαθάρισε ότι οι συνομιλίες με το καθεστώς της Πιόνγκγιανγκ δεν είναι η ενδεδειγμένη λύση στο πρόβλημα. Ο Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Τζέιμς Μάτις παρεξέκλινε κάπως από τη θέση αυτή, λέγοντας ότι “δεν έχουν εξαντληθεί τα διπλωματικά μέσα”.

Στη διένεξη παρενέβη και η Κίνα και η Ρωσία, με το Πεκίνο να διαμηνύει προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν θα επιτρέψει “το χάος και τον πόλεμο έξω από την πόρτα μας” και τον Βλαντίμιρ Πούτιν να προειδοποιεί ότι η κρίση στην Κορέα μπορεί να εξελιχθεί σε μια “μεγάλη σύγκρουση”.

Ουδείς πάντως είναι σε θέση να γνωρίζει τα επόμενα βήματα των παικτών αυτού του ριψοκίνδυνου γεωπολιτικού παιγνίου, αφού αφενός το βορειοκορεατικό καθεστώς του Κιμ Γιόνγκ-Ουν είναι εντελώς απρόβλεπτο, αφετέρου τα κριτήρια του Τραμπ για τη διευθέτηση κρίσεων είναι από άγνωστα έως λίαν αμφιλεγόμενα.

Στρατιωτικές αναλυτές προειδοποιούν πάντως ότι τυχόν πολεμική σύγκρουση στην κορεατική χερσόνησο θα έχει εξαιρετικά καταστροφικές συνέπειες και πιθανότατα εκατομμύρια θύματα. Η βασική αποτρεπτική ισχύς των Βορειοκορεατών συνίσταται στη δυνατότητα που έχουν να πλήξουν σχετικά εύκολα με πυροβολικό και πυραύλους την πρωτεύουσα της Νότιας Κορέας Σεούλ, λόγω της εγγύτητάς της προς τη βορειοκορεατική μεθόριο. Η Σεούλ είναι μια μεγαλούπολη με πληθυσμό 10 εκατομμυρίων κατοίκων και ορισμένες αναλύσεις και προσομοιώσεις μιλούν για πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς εντός 24 ωρών από την έναρξη των εχθροπραξιών.

Στο ναδίρ οι σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας, προσπάθεια σαμποταρίσματος της συμφωνίας με το Ιράν

Στο ναδίρ εν τω μεταξύ έχουν φτάσει οι σχέσεις των ΗΠΑ με τη Ρωσία μετά την επιβολή νέων κυρώσεων κατά της Ρωσίας από το αμερικανικό Κογκρέσο παρά την σθεναρή αντίδραση του Ντόναλντ Τραμπ. Η Ρωσία απάντησε με διπλωματικά αντίποινα, απαιτώντας τη δραστική μείωση της διπλωματικής αποστολής στη Μόσχα και το κλείσιμο πολλών διπλωματικών υπηρεσιών των ΗΠΑ στη Ρωσία, και οι ΗΠΑ αναπάντησαν με κλείσιμο του ρωσικού προξενείου στο Σαν Φρανσίσκο.

Η κρίση αυτή επιδεινώνεται και από τη συνεχιζόμενη έρευνα του ειδικού ανακριτή Μίλερ, ο οποίος διερευνά τυχόν ανάμειξη στελεχών του επιτελείου του Τραμπ σε παράνομες δοσοληψίες με στελέχη της ρωσικής ηγεσίας και Ρώσους ολιγάρχες.

Ο ίδιος δε ο Τραμπ βρίσκεται σε δεινή θέση στο εσωτερικό των ΗΠΑ μετά την παταγώδη αποτυχία του να αντικαταστήσει ή να μεταρρυθμίσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας, γνωστό ως Obamacare, και τις εμπρηστικές δηλώσεις του για τις ρατσιστικές και νεοναζιστικές ταραχές στη Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια. Σημαντικά μέλη της Κυβέρνησης διαφοροποιήθηκαν δημόσια από τον Τραμπ, ενώ τα περισσότερα μέλη των συμβουλευτικών επιτροπών για θέματα Οικονομίας, τεχνολογία και επιστήμης παραιτήθηκαν σε ένδειξη διαμαρτυρία.

Παράλληλα πλησιάζει επικίνδυνα η ημερομηνία ορόσημο της 30ής Σεπτεμβρίου, όπου θα πρέπει να παρθεί απόφαση από το Κογκρέσο για αύξηση του ορίου για το δημόσιο χρέος ώστε να μπορέσει η αμερικανική Κυβέρνηση να συνεχίσει να λειτουργεί ή θα χρειαστεί να αναστείλουν τη λειτουργία τους πολλές κυβερνητικές υπηρεσίες με ολέθριες συνέπειες για προγράμματα υγείας, επιδόματα πρόνοιας κλπ.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ο Τραμπ επιδιώκει την κατάργηση της συμφωνίας JCPOA για την πυρηνική τεχνολογία του Ιράν, παρόλες τις αναφορές της Διεθνούς Υπηρεσίας Πυρηνικής Ενέργειας που πιστοποιεί ότι το Ιράν τηρεί πλήρως τις πρόνοιες και τους όρους της συμφωνίας. Η τακτική αυτή της Προεδρίας Τραμπ έχει εκνευρίσει σφόδρα τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που πρωτοστάτησαν στη σύναψη αυτής της πολύ σημαντικής συμφωνίας.

Καμμία πρόοδος στις συνομιλίες για το Brexit

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, συνεχίζεται το αδιέξοδο στις συνομιλίες της βρετανικής Κυβέρνησης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τους όρους αποχώρησης της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Βασικό σημείο διαφοράς είναι η άρνηση του Λονδίνου να συμφωνήσει στο ποσό που πρέπει να καταβάλλει η Βρετανία στην ΕΕ για τις ήδη αναληφθείσες βρετανικές υποχρεώσεις. Από διαρροές και κατά προσέγγιση υπολογισμούς, το ποσό που θα πρέπει να πληρώσει το Λονδίνο υπερβαίνει κατά πολύ τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ και ενδέχεται να πλησιάζει και τα 100 δισεκατομμύρια.

Ενώ από την πλευρά των Βρυξελλών και των ευρωπαϊκών Κυβερνήσεων η συμφωνία για αυτό το ποσό αποτελεί απαράβατο όρο για την έναρξη συνομιλιών με τη Βρετανία για τη μελλοντική σχέση με την ΕΕ, η Κυβέρνηση της Τερέζα Μέι προσπαθεί διακαώς να παρακάμψει αυτόν τον όρο και να μπει σε μια διαπραγμάτευση για μια λύση “πακέτο”. Παράλληλα, η βρετανή Πρωθυπουργός δεν επιθυμεί να δημοσιοποιήσει συγκεκριμένα ποσά πριν από το κρίσιμο για εκείνη συνέδριο του κόμματος των Συντηρητικών στις αρχές Οκτωβρίου, όπου ενδεχομένως να κριθεί και το μέλλον της Μέι στην πρωθυπουργία.

Συνεχίζεται η κρίση στις σχέσεις αραβικών κρατών και Κατάρ

Στη Μέση Ανατολή συνεχίζεται η κρίση ανάμεσα στα αραβικά κράτη και το Κατάρ, που έχει ως επίκεντρο τις διεθνοπολιτικές βλέψεις του κρατιδίου του Περσικού Κόλπου και τις ιδιαίτερες σχέσεις που έχει αναπτύξει με τον εχθρό των Σαούδ, το σιϊτικό Ιράν.

Η κατάσταση πάντως έχει κάπως σταθεροποιηθεί και υπάρχουν ποικίλες διαμεσολαβητικές προσπάθειες ώστε να βρεθεί ένα modus vivendi που θα είναι αποδεκτό και από τις δυο πλευρές.

Θερμό φθινόπωρο

Σε αυτό το διεθνές πλαίσιο το φθινόπωρο προβλέπεται να είναι ιδιαίτερα θερμό αλλά και κρίσιμο για την παγκόσμια ισορροπία και σταθερότητα. Ως θετικό αντίρροπο αυτής της ασταθούς κατάστασης είναι η θετικής πορεία της ευρωπαϊκής Οικονομία και οι ιδιαίτερα ευοίωνες προοπτικές για την ευρωπαϊκή σύγκλιση μετά την εκλογή του Εμμανουέλ Μακρόν στην ηγεσία της Γαλλίας και την αναμενόμενη επανεκλογή της Άγγελα Μέρκελ στη γερμανική Καγκελαρία.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως ένα από τα πρώτα θέματα που θα απασχολήσουν τους Ευρωπαίους ηγέτες το φθινόπωρο είναι η κοινή ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική. Όπως είπε και η Άγκελα Μέρκελ σε προεκλογική της συγκέντρωση, “τα πρόσφατα γεγονότα μας δείχνουν ότι η Ευρώπη πρέπει να πάρει τις τύχες της στα δικά της χέρια”.

Σε νέα κρίση εισέρχονται οι σχέσεις Δύσης-Ρωσίας λόγω Κογκρέσου

Νέα επιδείνωση στις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία φέρνει το νομοσχέδιο που υπερψήφισε το αμερικανικό Κογκρέσο με συντριπτική πλειοψηφία και το οποίο επιβάλλει σκληρές κυρώσεις στη Ρωσία, το Ιράν και τη Βόρειο Κορέα.

Το Κογκρέσο, σε μια σπάνια στιγμή διακομματικής συναίνεσης, προώθησε μια σειρά μέτρων που, αν τελικά εφαρμοστούν, δεν θα φέρουν σε ευθεία αντιπαράθεση μόνο τις ΗΠΑ με τη Ρωσία αλλά θα εμπλέξουν και την Ευρωπαϊκή Ένωση αφού το νομοσχέδιο προβλέπει βαρύτατες κυρώσεις για εταιρείες που έχουν κοινά projects με ρωσικές εταιρείες του ενεργειακού τομέα, αλλά και στους τομείς των μεταφορών, της ναυτιλίας, των μετάλλων και των σιδηροδρόμων. Κινδυνεύει δηλαδή η Ευρώπη να βρεθεί σε μια ενεργειακή σύγκρουση με τη Ρωσία, την οποία ούτε επιθυμεί ούτε έχει προκαλέσει. Στην πράξη κινδυνεύουν με πάγωμα όλα τα κοινά ενεργειακά projects ΕΕ-Ρωσίας, εφόσουν συμμετέχουν σε αυτά ρωσικές εταιρείες σε ποσοστό άνω του 33%.

Η νομοθετική αυτή πρωτοβουλία του Κογκρέσου έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πολιτική του Αμερικανού Προέδρου Τραμπ, ο οποίος έχει δηλώσει ότι επιθυμεί τη σύσφιξη των σχέσεων των ΗΠΑ με τη Ρωσία και όχι την επιδείνωσή τους. Το σκάνδαλο όμως των ρωσικών παρεμβάσεων στην προεκλογική εκστρατεία του 2016 στις ΗΠΑ και η ιδιαίτερα φιλορωσική στάση του αμερικανού Προέδρου έχει οδηγήσει τη συντριπτική πλειοψηφία των βουλευτών και των γερουσιαστών του Κογκρέσου να επιλέξει αυτήν τη σκληρή γραμμή ως μια πολιτική υπεραντίδραση και ένα αντίβαρο προς τη Ρωσία.

Το νομοσχέδιο βρίσκεται ήδη από την Παρασκευή στο γραφείο του Τραμπ, ο εκπρόσωπος του οποίου δήλωσε ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος δεν θα ασκήσει βέτο και θα υπογράψει το νομοσχέδιο ώστε να τεθεί σε ισχύ. Παραμένει άγνωστο όμως αν θα ασκήσει το δικαίωμά του να διαγράψει κάποιες επιμέρους διατάξεις, όπως αυτές για τα ποσοστά στις ενεργειακές συνεργασίες. Η εξέλιξη αυτή όμως έρχεται να προστεθεί στην ήδη τεταμένη σχέση του Τραμπ με την νομοθετική εξουσία των ΗΠΑ με αφορμή τη δημόσια αντιπαράθεση του Τραμπ με τον Υπουργό Δικαιοσύνης Τζέφ Σέσιονς, ο οποίος διατηρεί ισχυρότατους δεσμούς με τη Γερουσία και την αποτυχία της κατάργησης του νόμου για το σύστημα υγεία, γνωστού ως Obamacare, με την ταπεινωτική καταψήφιση τα μεσάνυχτα της Πέμπτης της σχετικής πρότασης από τρεις Ρεπουμπλικανούς γερουσιαστές.

Η Ρωσία αντιδρά

Παρόλη την αρχική στάση αναμονής που επέδειξε η Ρωσία, την Παρασκευή ανακοινώθηκαν τα πρώτα αντίποινα από τη Ρωσική Κυβέρνηση με τον περιορισμό του προσωπικού της αμερικανικής διπλωματικής αποστολής και την κατάσχεση συγκεκριμένων βοηθητικών χώρων της αμερικανικής πρεσβείας στη Μόσχα. Ο Ρώσος Πρόεδρος δήλωσε ότι η χώρα του είναι αναγκασμένη να απαντήσει στα “παράνομα” αυτά νέα μέτρα, “παρότι δεν το επιθυμεί”, ενώ Ρώσοι οικονομολόγοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ως προς τις επιπτώσεις των κυρώσεων λέγοντας ότι θα επαναφέρουν τη ρωσική Οικονομία σε ύφεση που θα διαρκέσει πολλά χρόνια.

Η Ευρώπη προσπαθεί να μειώσει τη ζημία, επιπτώσεις και για την Ελλάδα

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επίσης θορυβηθεί από την αρνητική αυτή εξέλιξη, αφού ενδεχόμενη ενεργειακή κρίση θα έχει σοβαρότατες επιπτώσεις και στις τιμές και στις προοπτικές ανάπτυξης των ευρωπαϊκών Οικονομιών. Άμεσα δε θα πληγούν οι εργασίες συντήρησης του αγωγού NordStream-1, το σημαντικό ενεργειακό project με το αγωγό NordStream-2 που κινδυνεύει να παγώσει ενετλώς αλλά και ο αγωγός Turkish Stream, όπου συμμετέχει η ελληνική ΔΕΠΑ και συζητά τη συμμετοχή της και η ιταλική Eni.

Ευρωπαίοι διπλωμάτες και από την Κομισιόν αλλά και από τη Γερμανία, η οποία φοβάται ότι θα πληγεί ιδιαίτερα από τις κυρώσεις είχαν αλλεπάλληλες συσκέψεις με μέλη του Κογκρέσου τις τελευταίες ημέρες στην Ουάσιγκτον σε μια προσπάθεια να μετριάσουν τις κυρώσεις με κάπως πιο ευέλικτες διατυπώσεις, και υπάρχει η ελπίδα ότι το τελικό κείμενο θα παρέχει τη δυνατότητα “διευκολύνσεων” στα ευρωπαϊκά ενεργειακά projects.

Επιστρέφει το γεωστρατηγικό ρίσκο

Η πολύ πιθανή πλέον εφαρμογή αυτών των νέων κυρώσεων θα επαναφέρει το γεωστρατηγικό ρίσκο και στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή και στην Ασία και κινδυνεύει να υπονομεύσει την εύθραυστη ανάκαμψη που έχει επιτευχθεί τους τελευταίους μήνες στις ευρωπαϊκές οικονομίες και κυρίως στην Ευρωζώνη. Τη στιγμή που η σύγκρουση στη Συρία βαδίζει προς την τελική της διευθέτηση με την διαφαινόμενη πλήρη ήττα του Ισλαμικού Κράτους, την ανακωχή που συμφώνησαν Τραμπ και Πούτιν στο G20 στο Αμβούργο και τη δήλωση του Προέδρου Μακρόν ότι η Γαλλία δεν επιθυμεί πια την αποπομπή του Άσαντ, και διαφαίνεται μια νέα διάθεση για διευθέτηση του ουκρανικού ζητήματος, οι νέες αυτές κυρώσεις θα δημιουργήσουν εκ των πραγμάτων ένα νέο status quo στις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία.

Ο βαθμός της νέας αυτής αποσταθεροποίησης θα κριθεί εν πολλοίς και από την τελική στάση του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και από το βαθμό της αντίδρασης της Ρωσίας. Αν ο Βλαντίμιρ Πούτιν επιλέξει μια ήπια αντίδραση, υπάρχει η ελπίδα ότι οι κυρώσεις δεν θα επιφέρουν μεγάλη ζημία στις διμερείς. Αν όμως επιλέξει την όξυνση, με το μυαλό ίσως και στις επόμενες προεδρικές εκλογές στη Ρωσία το Μάρτιο του 2018, τότε οι εξελίξεις θα είναι δυσμενείς σε ευρύτερη κλίμακα.

Ήδη όμως το βράδυ της Κυριακής ο Ρώσος Πρόεδρος αντέδρασε στις κυρώσεις και ανακοίνωσε σε συνέντευξή του στο κανάλι Vesti-TV ότι 755 διπλωμάτες και υπάλληλοι της πρεσβείας των ΗΠΑ στη Μόσχα θα πρέπει να εγκαταλείψουν τη Ρωσία σύντομα. Η κρίση έχει ήδη ξεκινήσει.