Η πολιτική κρίση της Λατινικής Αμερικής και οι θεσμοί

Εάν εξετάσει κανείς αυτήν την εποχή την πολιτική κατάσταση των χωρών της Λατινικής Αμερικής θα δει ότι οι περισσότερες χώρες της περιοχής βρίσκονται σε σοβαρή κρίση και αναζήτηση κατεύθυνσης. Στη Χιλή, την Αργεντινή, τη Βολιβία, τη Νικαράγουα, το Περού, τον Ισημερινό και φυσικά τη Βενεζουέλα σοβούν διαφόρων ειδών πολιτικές κρίσεις, οι οποίες όμως έχουν έναν κοινό παρονομαστή: τη διαφθορά.

Η κρίση στη Βενεζουέλα είναι σχετικά γνωστή. Μετά από μια μεγάλη οικονομική κρίση, ένα κίνημα αριστερών ιδεολόγων ανέλαβε την εξουσία με σύνθημα την κοινωνική ισότητα και την πάταξη της διαφθοράς. Μετά από δυο δεκαετίες διακυβέρνησης όμως, το αποτέλεσμα είναι μια εθνική καταστροφή, εθνικός διχασμός στα όρια του εμφυλίου και εκατό φορές χειρότερη διαφθορά από εκείνη που παρέλαβε το σημερινό καθεστώς. Σας θυμίζει κάτι;

Στην Αργεντινή, είκοσι σχεδόν χρόνια μετά από μια εθνική χρεοκοπία που συνοδεύτηκε από βαθειά πολιτική και κοινωνική κρίση, η χώρα ακόμη παλεύει να ξεφύγει από τη μιζέρια και την οικονομική κρίση. Ο πρώην Πρόεδρος Μαουρίτσιο Μάκρι εκλέχθηκε για να βάλει τέλος στο διαχρονικό αριστερό λαϊκισμό του Περονισμού αλλά απέτυχε να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που θα έκαναν τη χώρα ανταγωνιστική και δεν κατάφερε να πείσει το λαό για την αναγκαιότητα αλλαγής κατεύθυνσης. Ως αποτέλεσμα οι Περονιστές επανήλθαν στην εξουσία και έθεσαν σε αμφισβήτηση το πρόγραμμα διάσωσης που είχε συμφωνήσει η προηγούμενη κυβέρνηση με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Το μέλλον της χώρας φαίνεται θολό.

Στην Νικαράγουα, η αριστερή κυβέρνηση του ιστορικού ηγέτη των Σαντινίστας Ντανιέλ Ορτέγα έχει επιβάλλει από το 2018 μια de facto δικτατορία, θέτοντας εκτός νόμου τις ευρείες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και συλλαμβάνοντας χιλιάδες μέλη της αντιπολίτευσης, ενώ υπάρχουν εκτεταμένες καταγγελίες για βασανισμούς και δολοφονίες από τις υπηρεσίες ασφαλείας της χώρας.

Στο Περού βρίσκεται σε εξέλιξη μια μείζων συνταγματική κρίση, ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης ανάμεσα στον κεντρώο Πρόεδρο Βιθκάρα και το Κογκρέσο που ελέγχεται από το κόμμα της φυλακισμένης για διαφθορά Κέικο Φουχιμόρι, καθώς ο Πρόεδρος θέλει να δρομολογήσει πρόωρες βουλευτικές εκλογές στις οποίες αντιδρά σφόδρα το κόμμα της Φουχιμόρι. Το αποτέλεσμα είναι διαδηλώσεις, κοινοβουλευτική παράλυση και βαθειά πολιτική κρίση.

Στον Ισημερινό, η κυβέρνηση νομοθέτησε πριν από δυο μήνες την κατάργηση των κρατικών επιδοτήσεων στα καύσιμα, με αποτέλεσμα εκτεταμένες διαδηλώσεις, οι οποίες εξελίχθηκαν σε βίαιες, και συνακόλουθα μεγάλη αστυνομική καταστολή, απαγόρευση κυκλοφορίας και συλλήψεις διαδηλωτών.

Στη Χιλή, η Αριστερά και φοιτητικές οργανώσεις έχουν οργανώσει μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρόμενοι για το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας και υγείας και το κόστος φοίτησης στα Πανεπιστήμια της χώρας. Η κυβέρνηση της χώρας απάντησε με αστυνομική καταστολή και οι διαδηλώσεις σύντομα έγιναν βίαιες. Το νόμισμα της χώρας έχει σημειώσει μεγάλη πτώση και οι διεθνείς επενδυτές ανησυχούν για τη σταθερότητα στη χώρα.

Στη Βολιβία τέλος, ο Πρόεδρος Έβο Μοράλες παραιτήθηκε μετά από πιέσεις του στρατού και αφού υπήρξαν εκτεταμένες καταγγελίες για εκτεταμένη νοθεία στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές.

Όλες αυτές οι πολιτικές και οικονομικές κρίσεις ερμηνεύονται με διάφορους τρόπους από αριστερούς και δεξιούς, όμως όλες τους έχουν δυο κοινές συνισταμένες: την έλλειψη αξιόπιστων θεσμών στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και την εκτεταμένη διαφθορά. Μόνο με λειτουργία ανεξάρτητων και ισχυρών θεσμών θα μπορέσουν αυτές οι χώρες να ξεπεράσουν τις ενδογενείς κρίσεις και να προσβλέπουν σε ένα καλύτερο μέλλον. Μετά μπορούν να συζητήσουν για αριστερές ή για φιλελεύθερες πολιτικές.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Φιλελεύθερος στις Νοεμβρίου 2019