Πριν από μια εβδομάδα οι κάτοικοι του Ακρωτηρίου Χανίων είδαν κάτι το πρωτόγνωρο να πετά στους ουρανούς της Κρήτης. Ένα αμερικανικό βομβαρδιστικό Β-52, ένα από τα μεγαλύτερα βομβαρδιστικά στον κόσμο που έχει και δυνατότητα μεταφοράς πυρηνικών όπλων, προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο των Χανίων, το οποίο χρησιμοποιείται και από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις. Το γιγαντιαίο βομβαρδιστικό είχε αναγκαστεί να εκτραπεί από την πορεία του λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών και ενώ βρισκόταν σε αποστολή προς χώρα της Μέσης Ανατολής. Το περισταστικό αυτό είναι ένα πολύ μικρό παράδειγμα του σύνθετου ρόλου που παίζει η Ελλάδα για την ασφάλεια, όχι μόνο της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής. Ενός όμως πλέγματος ασφαλείας, το οποίο είναι εξαιρετικά πολύπλοκο και έχει λάβει εντελώς νέα χαρακτηριστικά τα τελευταία χρόνια.
Μπορεί κανείς να πει με βεβαιότητα ότι όλα άλλαξαν στην περιοχή τον Μάιο του 2010, όταν η κυβέρνηση της Τουρκίας είχε την καταστροφική -όπως αποδείχθηκε- ιδέα να υποστηρίξει μια νηοπομπή Ισλαμιστικών οργανώσεων, γνωστή ως “flotilla”, η οποία είχε ως στόχο το σπάσιμο του αποκλεισμού της λωρίδας της Γάζας. Το άμεσο αποτέλεσμα ήταν εννέα Ισλαμιστές νεκροί αλλά το ευρύτερο αποτέλεσμα ήταν πολύ πιο σοβαρό. Οι διμερείς σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας υπέστησαν τεράστιο πλήγμα, σε βαθμό που το κράτος του Ισραήλ να κατατάξει την Τουρκία στα εχθρικά προς αυτήν κράτη. Μετά από λίγα χρόνια οι ηγεσίες της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Κύπρου συναποφάσισαν να συμπτήξουν μια τριμερή συνεργασία με αφορμή τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στις ΑΟΖ των τριών χωρών και με στόχο να προωθήσουν από κοινού αυτούς τους πόρους προς τις αγορές της Ευρώπης αλλά και σε τρίτες χώρες. Στην πορεία αυτή η τριμερής πήρε και τη μορφή συνεργασίας και σε ζητήματα ασφαλείας και σε αμυντική συνεργασία.
Παράλληλα μια άλλη ιστορική εξέλιξη συντελείτο από το 2011 και μετά, με την Αραβική Άνοιξη να συνταράσσει ολόκληρη την περιοχή. Στη Λιβύη κατέρρευσε μετά δεκαετίες το καθεστώς του Μουαμάρ Καντάφι, ενώ στην Αίγυπτο ήρθε στην εξουσία η Μουσουλμανική Αδερφότητα με Πρόεδρο τον Μοχάμεντ Μόρσι. Η τουρκική ηγεσία υπό τον Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν ενθουσιάστηκε από αυτήν την εξέλιξη, καθώς το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης έχει την ίδια σχεδόν ισλαμιστική ιδεολογία με την Μουσουλμανική Αδερφότητα. Οι εξελίξεις όμως στην Αίγυπτο ήταν δραματικές, με τον Μόρσι να απομακρύνεται από την εξουσία το 2013 μετά από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα. Οι σχέσεις της Τουρκίας με το νέο καθεστώς της Αιγύπτου επιδεινώθηκαν δραματικά, ενώ αντίθετα το Κάιρο ήρθε σε συνεννόηση με την Αθήνα και τη Λευκωσία για τη δημιουργία μιας νέας τριμερούς συνεργασίας με βασικά αντικείμενα την ενέργεια και την άμυνα.
Έτσι ενώ μέχρι το 2010 η Τουρκία είχε σχετικά καλές σχέσεις με το Ισραήλ και μέχρι το 2013 εξαιρετικά καλές σχέσεις με την Αίγυπτο, έφτασε από το 2013 και μετά να έχει κάνει εχθρούς τα ισχυρότερα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου. Στην πράξη η Τουρκία δεν έχει καλές σχέσεις με καμία χώρα της περιοχής, ενώ προσπαθεί να κρατήσει μια μικρή πρόσβαση που έφτιαξε με ένα θύλακα ισλαμιστών στη Μισράτα της Λιβύης και την αμφισβητούμενη κυβέρνηση της Λιβύης που ελέγχει μόνο την Τρίπολη. Βλέπουμε δηλαδή, ότι μέσα σε τρια χρόνια στις αρχές της τρέχουσας δεκαετίας, η Τουρκία έχει απομονωθεί στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου.
Για την Ελλάδα και την Κύπρο αυτή οι εξελίξεις αυτές είναι μεν αποτέλεσμα συγκυριών αλλά και πολύ καλά μελετημένων κινήσεων των ελλαδικών και κυπριακών κυβερνήσεων, που καλλιέργησαν με συνέπεια τις σχέσεις με το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Πλέον βρισκόμαστε στο σημείο όπου οι δυνάμεις ασφαλείας Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου συνεργάζονται σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα και η Αθήνα και η Κύπρος λαμβάνουν πολύτιμη βοήθεια για την αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας.
Αυτή όμως η ευνοϊκή συγκυρία για τα ελληνοκυπριακά συμφέροντα πρέπει να ενισχυθεί από κινήσεις που θα δώσουν βάθος και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα για την αντιμετώπιση των απειλών που υφίσταται ο ελληνισμός την Ανατολική Μεσόγειο. Για παράδειγμα, η Κύπρος έχει σοβαρά κενά στις αμυντικές της ικανότητες και δεν μπορεί να στηρίζεται διαρκώς στη βοήθεια των ισραηλινών μας φίλων. Για τις πρόσφατες επιθετικές ενεέργειες της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ, η Κύπρος δεν είχε καμία επιχειρησιακή δυνατότητα να παρακολουθεί τις κινήσεις των τουρκικών πλοίων, και για το σκοπό αυτό ζητήθηκε η βοήθεια των Ισραηλινών, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν άμεσα και παρείχαν στοιχεία από τα drones που διαθέτουν. Δυστυχώς η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να έχει μεγάλες φιλοδοξίες για τα ενεργειακά της projects αλλά στην κυπριακή Βουλή δεν υπάρχει η αναγκαία πλειοψηφία για την αμυντική ενίσχυση της χώρας. Η Ελλάδα παράλληλα ασχολείται περισσότερο για το πως θα μοιράσει επιδόματα και επιστροφές στους συνταξιούχους, παρά να κάνει τις κινήσεις που θα εκμεταλλευτούν την πολύ θετική συγκυρία στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα είναι σίγουρη στο διηνεκές. Οι σύμμαχοι θέλουν να βλέπουν ότι όλα τα μέρη έχουν τη βούληση να συνεισφέρουν στον αγώνα για τα κοινά συμφέροντα και η Κύπρος και η Ελλάδα δεν πρέπει να νομίσουν ότι η κάλυψη από τους συμμάχους είναι μια βολική και τζάμπα λύση.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε
στην εφημερίδα Φιλελεύθερος στις 15 Νοεμβρίου 2019
No comments:
Post a Comment