Η Ευρώπη το 2020

Σε κατάσταση σχετικής αμηχανία βρίσκει ο νέος χρόνος την Ευρώπη, καθώς σε λίγες εβδομάδες μια από τις μεγαλύτερες χώρες της Ένωσης θα αποχωρήσει από το ευρωπαϊκό κλάμπ και αμέσως μετά θα ξεκινήσει μια σειρά από πολύ δύσκολες και πολύπλοκες διαπραγματεύσεις που αφορούν στη συνομολόγηση μιας νέας εταιρικής σχέσης και μια νέας εμπορικής συμφωνίας με τη Βρετανία. Παράλληλα επανεκκινούν αμέσως μετά τις γιορτές οι πολύ δύσκολες συζητήσεις και διαπραγματεύσεις των “27” για τον νέο προϋπολογισμό της ΕΕ για τα έτη 2021~2027, ενώ έχει στην ουσία ξεκινήσει και η μεγάλη συζήτηση για το θεσμικό μέλλον της Ένωσης μέσω μια “Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης”. Και σαν να μην έφταναν αυτά τα μεγάλα θέματα έχουμε στο προσκήνιο πλέον την κρίση στη Λιβύη και την προκλητικότητα της Τουρκίας, η οποία συνδυάζεται με την νέα έξαρση των μεταναστευτικών ροών προς τα νησιά του Αιγαίου και το μεγάλο στοίχημα της αναθεώρησης της Συμφωνίας του Δουβλίνου που εκκρεμεί εδώ και πολλά χρόνια.

Το ζήτημα της Βρετανίας είναι μείζον και πολύ δύσκολο, καθώς με τον ένα ή τον άλλο τρόπο όλες οι χώρες-μέλη της Ένωσης επηρεάζονται από το εμπόριο και τις υπηρεσίες με τη Βρετανία και η μορφή της νέας σχέσης με τη Γηραιά Αλβιόνα είναι εξόχως σημαντική για την παραγωγική αλυσίδα και τον χρηματο-οικονομικό τομέα της Ευρώπης. Η δύσκολη αυτή εξίσωση γίνεται ακόμη δυσκολότερη από το γεγονός ότι η συμφωνία αποχώρησης που κλείστηκε τον Νοέμβριο με τον Μπόρις Τζόνσον προβλέπει ένα πολύ στενό χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στα δυο μέρη. Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2020 θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί όλες οι διαπραγματεύσεις και οι σχετικές διαδικασίες για να ισχύσει η νέα συμφωνία από την 1η Ιανουαρίου 2021. Όλοι συμφωνούν ότι ο χρόνος είναι ελάχιστος αλλά ο Τζόνσον επιμένει ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμία παράταση. Για να υπάρξει δε οποιαδήποτε παράταση, αυτή θα πρέπει να έχει συναποφασιστεί μέχρι τις 30 Ιουνίου. Υπάρχει λοιπόν το σοβαρό ενδεχόμενο να έχουμε ένα Brexit χωρίς συμφωνία στο τέλος του 2020.

Και οι ενδο-ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις όμως για τον προϋπολογισμό είναι πολύ δύσκολες και σκληρές, καθώς η χρηματοδοτική τρύπα που αφήνει η αποχώρηση της Βρετανίας είναι μεγάλη και κανείς δεν είναι έτοιμος να υποχωρήσει. Τα γνωστά στρατόπεδα Βορρά-Νότου στα ζητήματα χρηματοδοτήσεων έχουν γίνει πιο περίπλοκα, καθώς υπάρχουν σοβαρές διχογνωμίες και για την ανακατανομή των κονδυλίων, με την ομάδα της Χανσεατικής Λίγκας των Βορείων χωρών να επιμένουν σε σκληρούς όρους για την έγκριση των επιδοτήσεων και των διαρθρωτικών ταμείων, κάτι που δεν θέλουν με τίποτε οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (πλην Βαλτικής) που στηρίζουν μέρος της εσωτερικής πολιτικής διαπλοκής στα ευρωπαϊκά κονδύλια.

Η “Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης” βρίσκεται ακόμη σε πολύ αρχικά στάδια αλλά καθώς ο Εμανουέλ Μακρόν στηρίζει μεγάλο μέρος του πολιτικού του κεφαλαίου σε αυτήν την υπόθεση, αναμένεται να αποκτήσει σοβαρή δυναμική στην πορεία της χρονιάς. Μεγάλης σημασίας για την Ελλάδα είναι οι υποθέσεις της Λιβύης και του προσφυγικού, αλλά είναι αμφίβολο εάν θα γίνει εφικτή μια κοινή συμφωνία στο επίπεδο των “27”, καθώς υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα μεταξύ των κρατών-μελών και δεν είναι απίθανο να βρεθούν τελικά λύσεις σε επίπεδο “συμμαχίας των προθύμων”. Σε κάθε περίπτωση πάντως θα είναι μια πάρα πολύ ενδιαφέρουσα χρονιά για την Ευρώπη, όπου θα δοκιμαστεί και η καινούργια Κομισιόν υπό την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στις 31 Δεκεμβρίου στην εφημερίδα Φιλελεύθερος