Δεν περνά ημέρα που να μην υπάρχει μια καινούργια εξέλιξη στο ιδιαίτερα ρευστό σκηνικό της Ανατολικής Μεσογείου, με την Τουρκία να έχει ανοίξει πολλά μέτωπα μετά τη σύναψη του παράνομου μνημονίου οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με τη Λιβύη και την έναρξη αποστολής στρατιωτικών τμημάτων στην Τρίπολη. Παράλληλα, η Ελλάδα και τα υπόλοιπα εμπλεκόμενα και ενδιαφερόμενα μέρη κινούνται σε συντονισμό προκειμενου να αδρανοποιήσουν ή ιδανικά να ακυρώσουν τους τουρκικούς σχεδιασμούς.
Η υπογραφή της συμφωνίας για τον αγωγό EastMed ήταν μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη, καθώς έδειξε στην πράξη ότι Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρος έχουν άρρηκτα συνδεδεμένα ενεργειακά συμφέροντα αλλά και κοινά συμφέροντα ασφαλείας. Ο ιδιαίτερα δραστήριος Ερντογάν παρουσιάζει σε κάθε ευκαιρία το τουρκολιβυκό μνημόνιο ως το πλέον σημαντικό διεθνοπολιτικό επίτευγμα της προεδρίας του και ως τη λυδία λίθο που “έσπασε τον αποκλεισμό από τη Μεσόγειο που προσπάθησε να επιβάλλει η Ελλάδα στην Τουρκία” και για το οποίο μνημόνιο η Τουρκία αξίζει να ρισκάρει να εμπλακεί ακόμη και σε ένα πόλεμο, όπως είναι αυτό που συμβαίνει στη Λιβύη.
Η Ελλάδα μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό έχει επιδείξει μια έντονη και σοβαρή διπλωματική δραστηριότητα, καταφέρνοντας να πετύχει την καταδίκη του επίμαχου μνημονίου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία και τον Αραβικό Σύνδεσμο. Η Αθήνα όμως γνωρίζει καλά ότι οι διπλωματικές επιτυχίες είναι σημαντικές αλλά δεν αρκούν για να αποτραπούν τα σχέδια της Άγκυρας. Ο βασικός στόχος είναι να ακυρωθεί εντελώς το ερντογανικό μνημόνιο και οι προσπάθειες επικεντρώνονται στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και στις διαπραγματεύσεις που γίνονται με πρωτοβουλία της Γερμανίας. Μια πολύ βολική λύση θα ήταν βέβαια η κατάρρευση της Κυβέρνησης της Τρίπολης και η καθολική στρατιωτική νίκη του Στρατού που είναι πιστό στο Κοινοβούλιο και τον Στρατάρχη Χάφταρ. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι πολύ πιθανό, παρότι στο πεδίο της μάχης ο Στρατός βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση απέναντι στους ισλαμιστές αντάρτες που υπερασπίζονται την Τρίπολη και τους Τούρκους συμμάχους τους. Η Δύση συνολικά, αλλά και η Ρωσία δεν επιθυμούν μια ολοκληρωτική επικράτηση του Στρατού, καθώς είναι πολύ δύσπιστοι απέναντι στον Χάφταρ και τα κίνητρά του. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και ο Πούτιν, ο οποίος έχει επιτρέψει τη δράση Ρώσων μισθοφόρων του Τάγματος Wagner στο πλευρό του Στρατού, συμφώνησε με τον Ερντογάν να συναφθεί εκεχειρία στη Λιβύη τα μεσάνυχτα της Κυριακής.
Το βάρος τώρα είναι στην πλευρά του Χάφταρ, καθώς ο Σαράζ έσπευσε ήδη να αποδεχτεί την εκεχειρία. Ο χαλκέντερος Λίβυος πολέμαρχος απορρίπτει την εκεχειρία αφού έχει πολλές πιθανότητες να επιτύχει μια συντριπτική στρατιωτική νίκη επί της Τρίπολης. Δέχεται όμως ήδη ισχυρές πιέσεις από πολλές πλευρές να αποδεχθεί την ανακωχή και να διαπραγματευθεί από θέση ισχύος το μεταπολεμικό καθεστώς της χώρας. Εάν τελικά επιτευχθεί η εκεχειρία, είναι βέβαιο ότι η Τουρκία θα χρησιμοποιήσει κάθε μέσο πίεσης που διαθέτει για να μην ακυρωθεί το μνημόνιο που συνήψε με τον Σαράζ. Το αν θα το επιτύχει είναι θέμα διαπραγμάτευσης και διεθνοπολιτικών ισορροπιών. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει διαμηνύσει στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο ότι η Ελλάδα δεν θα αποδεχθεί καμία λύση για τη Λιβύη, η οποία δεν θα περιλαμβάνει την ακύρωση του παράνομου μνημονίου, υπονοώντας ότι θα ασκήσει ακόμη και βέτο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Η τουρκική πρόκληση στο Λιβυκό Πέλαγος έφερε πάλι στο προσκήνιο το παγωμένο εδώ και χρόνια παγωμένο ζήτημα των διαπραγματεύσεων με την Τουρκία για το θέμα του καθορισμού της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο. Ο Πρωθυπουργός δήλωσε πρόσφατα ότι η Κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να μπει σε συζητήσεις με την Τουρκία, οι οποίες θα μπορούσαν ιδανικά να οδηγήσουν στη συνομολόγηση ενός συνυποσχετικού για την παραπομπή του θέματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Οι Τούρκοι δεν αποκλείουν και τέτοια εξέλιξη, γνωρίζοντας ίσως ότι έχουν πιθανότητες να κερδίσουν μια απόφαση που δεν θα αναγνωρίζει πλήρη δικαιώματα θαλάσσιας ζώνης στο Καστελλόριζο, το οποίο είναι εκείνο που τους δημιουργεί τα μεγαλύτερα προβλήματα ως προς την ΑΟΖ. Το γεγονός ότι σήμερα μεταβαίνει στην Άγκυρα ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών πρέσβης κ. Δεμίρης είναι ενδεικτικό ότι οι δυο πλευρές θέλουν να μετρήσουν τις εκατέρωθεν προθέσεις και να θερμομετρήσουν τις αντιδράσεις.
Η Ελλάδα δεν έχει να φοβηθεί από μια προσφυγή στο ΔΔ της Χάγης, εφόσον η παραπομπή γίνει στη βάση πλήρους κυριαρχίας για όλα τα ελληνικά νησιά και νησίδες του Αιγαίου, χωρίς την ύπαρξη γκρίζων ζωνών. Σύμφωνα με όλους σχεδόν τους ειδικούς είναι απίθανο να μην δεχθεί το δικαστήριο ότι η Κρήτη, η Ρόδος και η Κάρπαθος δημιουργούν δικαιώματα επί της ΑΟΖ και το πλέον πιθανό είναι να υπάρξει ένας συμβιβασμός ως προς το Καστελλόριζο. Ακόμη όμως και μια τέτοια απόφαση της Χάγης δεν θα αποτελέσει εμπόδιο για τους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Ελλάδας και της Κύπρου και η εκμετάλλευση των τυχόν κοιτασμάτων νοτίως της Κρήτης θα μπορεί να γίνει απρόσκοπτα.
Η αίσθηση πάντως που υπάρχει μετά και από την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον είναι πως το ενδεχόμενο σύγκρουσης με την Τουρκία για την ΑΟΖ δεν είναι πλέον ιδιαίτερα πιθανό και πως τους επόμενους μήνες τον κύριο λόγο θα έχει η διπλωματία και οι διαπραγματεύσεις.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε
στην εφημερίδα Φιλελεύθερος στις 10 Ιανουαρίου 2019
No comments:
Post a Comment