“Πακέτο ΝΑΤΟ”

Παρότι κάποιοι θεωρούν ότι η διαπραγματευτική διαδικασία στα πλαίσια του ΟΗΕ είναι μια “άχρηστη” διαδικασία, εν τούτοις ο ρόλος του ειδικού διαπραγματευτή Μάθιου Νίμιτς είναι κομβικός για τη διεθνή διάσταση του ζητήματος. Η παρούσα “προσωρινή” ονομασία των Σκοπίων ως “πΓΔΜ” είναι ακόμη σε ισχύ διότι διεξάγεται ακόμη η διαπραγμάτευση στα πλαίσια του ΟΗΕ. Την κατάρρευση της διαπραγμάτευσης επιθυμούν οι εθνικιστικοί κύκλοι των Σκοπίων για να επιτύχουν την αναγνώριση της χώρας τους ως “Δημοκρατία της Μακεδονίας” από τον ΟΗΕ, άρα και από όλους τους άλλους διεθνείς οργανισμούς. Είναι σημαντικό πιστεύω να θυμίσουμε ότι η Ενδιάμεση Συμφωνία μπορεί να καταπέσει ανά πάσα στιγμή, καθώς η δεσμευτική ισχύς της έληξε το 2002 και τα Σκόπια, σύμφωνα με το Άρθρο 23 παράγραφος 2 της Συμφωνίας, έχουν πλέον το δικαίωμα να την καταγγείλουν μονομερώς με μια απλή έγγραφη διακοίνωση.

Η όλη διαδικασία όμως έχει και ένα άμεσο χρονικό ορόσημο: τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 11 & 12 Ιουλίου στις Βρυξέλλες. Εκεί η Ελλάδα θα πρέπει να πάρει θέση ως προς το αίτημα εισόδου της πΓΔΜ στη Συμμαχία. Το διακύβευμα είναι σημαντικό: η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα τοποθετήσει τα Σκόπια οριστικά στο στρατόπεδο της Δύσης και θα δώσει ένα ισχυρό πλήγμα στα διαχρονικά σχέδια της Ρωσίας για διείσδυση στα Βαλκάνια.

Υπάρχει επαρκής χρόνος μέχρι τον Ιούλιο ώστε να υπάρξει μια συνολική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και πΓΔΜ ώστε να αρθούν οι ελληνικές αντιρρήσεις στο ΝΑΤΟ; Η Ελλάδα επιδιώκει εδώ και πολλά χρόνια μια συνολική λύση που θα περιλαμβάνει ονομασία και συνταγματικές πρόνοιες που θα ισχύουν έναντι όλων, και των διεθνών οργανισμών και των διμερών σχέσεων αλλά και στο εσωτερικό των Σκοπίων. Στους πέντε σχεδόν μήνες που απομένουν μέχρι τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ είναι ρεαλιστικά αδύνατον να έχει επιτευχθεί συμφωνία και αυτή η συμφωνία να έχει ενσωματωθεί στη συνταγματική έννομη τάξη της πΓΔΜ.

Άρα προκύπτει εύλογα το ερώτημα: τι κάνουμε;

Μια λύση που θα μπορούσε υπό τις παρούσες πολιτικές συνθήκες να είναι “win-win” για όλες (σχεδόν) τις πλευρές θα ήταν η συμφωνία για ένα “πακέτο ΝΑΤΟ”, η οποία θα περιλάμβανε μια κοινή δήλωση (“joint declaration”) των δυο κρατών, όπου θα υπήρχαν δεσμεύσεις για α) σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό ή χρονικό προσδιορισμό β) αποκήρυξη εκ μέρους των Σκοπίων κάθε επιβουλής και μονοπώλησης της ιστορικής κληρονομιάς της Μακεδονίας γ) απάλειψη όλων των αλυτρωτικών και μισαλλόδοξων αναφορών στα σχολικά βιβλία και τα δημόσια έγγραφα της πΓΔΜ δ) μη στάθμευση στρατευμάτων τρίτης χώρας στο έδαφος της πΓΔΜ χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της Ελλάδας.

Με μια τέτοια λύση, η Ελλάδα θα μπορούσε να μην ασκήσει βέτο στην ένταξη της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ με την προσωρινή της ονομασία και η τελική διευθέτηση του ονοματολογικού θα μπορούσε να γίνει μέχρι το 2025, όταν προβλέπεται να έχουν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις για ένταξη των Σκοπίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Θα ρωτήσει εύλογα κάποιος: Γιατί η Ελλάδα να απεμπολήσει ένα ισχυρό όπλο της, όπως είναι το βέτο στο ΝΑΤΟ; Η απάντηση είναι ότι η Ελλάδα με μια τέτοια λύση έχει να κερδίσει πολλά περισσότερα από όσα έχει να χάσει.

1. Κερδίζει σαφείς δεσμεύσεις από τα Σκόπια και για το ονοματολογικό, για τα ζητήματα αλυτρωτισμού, για την ιστορική κληρονομιά της Μακεδονίας και για το ενδεχόμενο τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας
2. Αποφεύγει τη χρήση βέτο που θα παραβίαζε την Ενδιάμεση Συμφωνία και θα έθετε την Ελλάδα υπόλογη για δεύτερη φορά ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης
3. Οριστικοποιεί την ένταξη των Σκοπίων στους θεσμούς της Δύσης, ικανοποιώντας τις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους συμμάχους
4. Aποκλείει τη Ρωσία από τα Βαλκάνια
5. Eμφανίζει την Ελλάδα ως την ήρεμη και διαλλακτική δύναμη της περιοχής.

Το μεγάλο όπλο εξάλλου της Ελλάδας δεν είναι τόσο το βέτο στο ΝΑΤΟ, όσο το βέτο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, διότι εκεί βρίσκονται τα χρήματα για την ανάπτυξη των Σκοπίων και η διεθνής τους κατοχύρωση.

Η λύση “πακέτο ΝΑΤΟ” έχει βέβαια ένα σαφές πολιτικό κόστος για το εσωτερικό πολιτικό πεδίο. Καλώς ή κακώς, αυτό το κόστος πρέπει να το αναλάβει η κυβέρνηση των Συριζανελ που έχει και την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα 'Φιλελεύθερος' στις 29 Ιανουαρίου 2018