Tuesday, December 24, 2019

Σαν βγεις στον πηγαιμό για τη Χάγη...

Νέο ενδιαφέρον φαίνεται να λαμβάνει η υπόθεση της ενδεχόμενης προσφυγής Ελλάδας και Τουρκίας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για τη διευθέτηση του θέματος της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο μετά τη συνέντευξη του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, όπου αναφέρει πως η Τουρκία “παραμένει ανοιχτή σε όλες τις επιλογές που είναι αποδεκτές για τις δύο πλευρές”. Πρόκειται για την πρώτη ίσως φορά που η Τουρκία αφήνει ανοικτό ένα τέτοιο ενδεχόμενο, καθώς πάγια θέση της Άγκυρας διαχρονικά ήταν η επίλυση των διαφορών αποκλειστικά μέσω διμερούς διαλόγου. Ο Τούρκος αξιωματούχος πήγε μάλιστα ένα βήμα λέγοντας, επίσης για πρώτη φορά, πως η Τουρκία δεν απορρίπτει κατ' αρχάς τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά “η αντίρρησή μας είναι, απλώς, σε ορισμένες προβλέψεις της Σύμβασης”.

Το ενδιαφέρον αλλά ταυτόχρονα και το πλέον δύσκολο σημείο της λύσης της Χάγης είναι το περίφημο “συνυποσχετικό”, το οποίο πρακτικά είναι ένα δεσμευτικό κείμενο που συναποδέχονται οι δυο πλευρές και το οποίο περιγράφει συγκεκριμένο το πλαίσιο της διαφοράς και τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται έναντι του Δικαστηρίου. Και είναι ιδιαίτερα δύσκολο διότι η Τουρκία αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία σε πάνω από 150 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες του Αιγαίου, γεγονός που καθιστά αδύνατη τη συναίνεση της ελληνικής πλευράς στη σύνταξη ενός συνυποσχετικού. Επίσης η Ελλάδα δεν δέχεται επ'ουδενί να τεθεί στην κρίση του Δικαστηρίου το καθεστώς κυριαρχίας των νησιών που αμφισβητεί η Τουρκία.

Υπό αυτές τις συνθήκες είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπάρξει κοινή προσφυγή στη Χάγη και η όλη συζήτηση είναι θετικό μεν ότι γίνεται, αλλά είναι εκτός ρεαλιστικού ορίζοντα εκτός συγκλονιστικού απροόπτου. Και είναι θετικό, διότι το ΔΔ της Χάγης είναι ο μοναδικός έγκυρος και επίσημος διεθνής διαιτητικός οργανισμός που μπορεί να δώσει μια τελική νομική λύση στο ζήτημα του Αιγαίου, η οποία ταυτόχρονα μπορεί να έχει το απαραίτητο κύρος ώστε να γίνει αποδεκτή στο εσωτερικό πολιτικό πλαίσιο και την κοινωνία των δυο χωρών, και ειδικότερα σε εκείνο της Ελλάδας που μας αφορά άμεσα.

Στη θεωρητικό σενάριο που υπήρχε κοινή προσφυγή στη Χάγη είναι πολύ πιθανό να υπήρχε από το Διεθνές Δικαστήριο μια απόφαση που δεν θα ικανοποιούσε απόλυτα καμία από τις δυο πλευρές. Η Τουρκία πιθανότατα να έχανε το επιχείρημα ότι τα κατοικημένα νησιά του Αιγαίου δεν έχουν a priori δική τους υφαλοκρηπίδα, ενώ η Ελλάδα πιθανότατα θα έχανε το επιχείρημα ότι το Καστελλόριζο έχει πλήρη δικαιώματα επί της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, αποκόπτωντας πρακτικά την Τουρκία από ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Ακόμη και έτσι όμως, που θεωρητικά θα αποτελεί μια υποχώρηση από τα θεωρούμενα “εθνικά δίκαια”, το γεγονός ότι θα υπήρχε μια τελεσίδικη απόφαση ενός μη αμφισβητήσιμου διεθνούς δικαστηρίου, θα δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για μια διαρκή ειρήνη ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα. Οι ανεδαφικές και προκλητικές όμως θέσεις της Τουρκίας σχετικά με την κυριαρχία στο Αιγαίο καθιστούν πρακτικά αδύνατο έναν γόνιμο διάλογο που θα οδηγούσε στη Χάγη. Οπότε η σχετική συζήτηση θυμίζει σε ένα βαθμό το κλασικό ποίημα του Καβάφη για την Ιθάκη, όπου το ταξίδι προς τον προορισμό είναι πιο σημαντικό και από τον ίδιο τον προορισμό.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στις 23 Δεκεμβρίου στην εφημερίδα Φιλελεύθερος

No comments:

Post a Comment