Η Δύση σε περιδίνηση

Όποιος παρακολούθησε χθες την κοινή συνέντευξη Τύπου του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν και του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δεν μπορεί και να ένιωσε ιδιαίτερα ευχαριστημένος από το θέαμα δυο ηγετών από τις τέσσερεις μεγαλύτερες χώρες της Δύσης, οι οποίοι διαπληκτίζονται σε παγκόσμια θέα. Κάποιοι ίσως πουν ότι είναι καλύτερα που λέγονται αυτά τα πράγματα δημόσια, παρά πίσω από κλειστές πόρτες. Το συμπέρασμα όμως μάλλον είναι ότι είναι δημόσια, είτε σε κλειστές συνεδριάσεις, είναι παραπάνω από φανερό ότι το πνεύμα αλληλεγγύης και συμμαχικότητας που υπήρχε κάποια παλιότερα χρόνια, δεν υπάρχει πλέον.

Και είναι σίγουρα προτιμότερο να το ομολογούμε δημόσια, παρά να προσπαθούμε να ρίξουμε το φταίξιμο σε τρίτους. Αυτό που γνωρίζαμε μέχρι πρόσφατα ως “Δύση”, μια διεθνική συλλογικότητα κρατών που ομονοούν στις ίδιες αξίες της αστικής δημοκρατίας και της ελεύθερης οικονομίας βρίσκεται σε σοβαρή κρίση ταυτότητας αλλά και ενώπιον σοβαρού ελλείμματος εμπιστοσύνης. Κανείς βέβαια δεν πείθεται ότι οι αιτίες των διενέξεων είναι τα ποσά των αμυντικών δαπανών και το ποιά χώρα θα πάρει πίσω τους τζιχαντιστές από τη Συρία. Δυστυχώς το ρήγμα είναι βαθύτερο και αφορά στο πως έχει αλλάξει γενικά η θεώρηση της παγκόσμιας γεωπολιτικής κατάστασης και των διαρκώς μεταβαλλόμενων ισορροπιών.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, κυρίως μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Ντόναλντ Τραμπ δείχνου να βρίσκονται σε μια γεωπολιτική αμηχανία, καθώς δεν είναι ξεκάθαρο εάν βλέπουν τη Ρωσία ως αντίπαλο, δεν υπάρχει καμία κίνηση αντιμετώπισης της στρατιωτικής επέκτασης της Κίνας, ενώ επιδιώκουν την όσο το δυνατόν συντομότερη απεμπλοκή τους από τον αγώνα κατά του τζιχαντισμού. Αφού όμως δεν υπάρχουν ξεκάθαροι αντίπαλοι, τότε γιατί ο Πρόεδρος Τραμπ πιέζει τις ευρωπαϊκές χώρες για αύξηση των αμυντικών τους δαπανών στο 2% του ΑΕΠ;

Στην Ευρώπη επικρατεί μεγάλη αμηχανία, με τη Βρετανία να είναι απορροφημένη πλήρως από τον εθνικό στόχο του Brexit, ενώ η Γερμανία προσπαθεί να συνειδητοποιήσει το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν θέλουν πια να εγγυώνται για την ασφάλειά της. Μόνο η Γαλλία του Μακρόν αρθρώνει κάπως ένα λόγο κάπως σοβαρό για την παγκόσμια ασφάλεια και προσπαθεί να πάρει κάποιες πρωτοβουλίες αλλά ταυτόχρονα τρομάζει τους συνομιλητές της με την πολλές φορές ακραία ρητορική.

Όποιες όμως και αν είναι οι δικαιολογίες της κάθε πλευράς, υπάρχει δυστυχώς μια σκληρή και ωμή πραγματικότητα, την οποία κανείς δεν θέλει να ομολογήσει: Κανένα κράτος δεν είναι διατεθειμένο να στείλει στρατεύματα και να πολεμήσει για να υπερασπιστεί την εδαφική ακεραιτότητα μιας σύμμαχης χώρας. Οι εποχές που οι κυβερνήσεις της Δύσης έστελναν χωρίς δισταγμό στρατιωτικές δυνάμεις σε άλλες χώρες έχουν περάσει προ πολλού. Ίσως να έπαιξε ρόλο ο καταστροφικός πόλεμος στο Ιράκ, η πολυετής εμπλοκή στο Αφγανιστάν χωρίς ορατό αποτέλεσμα και ο πόλεμος της Γιουγκοσλαβίας. Γεγονός όμως είναι ότι η Δύση πλέον δεν έχει τη βούληση και το σθένος να υπερασπιστεί ακόμη και τα συμφέροντά της. Εκκωφαντικό παράδειγμα είναι η Συρία, όπου δυο χώρες που έχουν το σθένος να χρησιμοποιούν τις ένοπλες δυνάμεις τους, η Ρωσία και η Τουρκία, έχουν επιβάλλει το δικό τους status quo.

Δεν είναι εύκολο να πει κανείς τι μπορεί να γίνει για να αφυπνιστούν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες και πολιτικές ηγεσίες, αλλά είναι σίγουρο ότι η Δύση και ως σύνολο και ως εθνικές οντότητες βρίσκονται ενώπιον πολύ δύσκολων αποφάσεων.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στις 4 Δεκεμβρίου στην εφημερίδα Φιλελεύθερος